Dzisiejsza data:

Dom Żołnierza 

ul. Żwirki i Wigury 6


 Historia powstania

           Niewielką uliczkę Żwirki i Wigury położoną w centrum miasta naprzeciwko Ogrodu Saskiego zamyka neoklasycystyczny gmach Domu Żołnierza, wybudowany w latach 1924-1933 według projektu inż. mjr Mieczysława Dobrzańskiego, pod nadzorem architektów Bohdana Kelles–Krause (ojciec śpiewaczki Beaty Artemskiej) i Ignacego Kędzierskiego.

Dom Żołnierza

           Jego wzniesienie możliwe było dzięki powołaniu Komitetu Budowy Domu Żołnierza, które zajęło się zbiórką funduszy. Pieniądze potrzebne do budowy pochodziły ze sprzedaży cegiełek (cegiełka z piaskowca o nominale 25 zł, oraz dwa rozmiary z marmuru o nominałach 50 i 100 zł), datków zebranych podczas bali dobroczynnych, loterii i kwest. Lubelskie księgarnie ufundowały tzw. księgi ofiar: Białą, Czerwoną i Złotą, do której po złożeniu datku można było się wpisać na pamiątkę. Inicjatorami tego przedsięwzięcia zostali dowódca Okręgu Korpusu II gen. Jan Romer, ks. biskup Marian Fulman, wojewoda lubelski Stanisław Moskalewski, przewodniczący Rady Miasta Jan Turczyński i prezydent Lublina Czesław Szczepański. Budowa tego obiektu miała służyć wojsku i mieszkańcom miasta, ale także być wyrazem wdzięczności i dowodem pamięci wobec obrońców ojczyzny. Część materiałów budowlanych pochodziła z rozebranego w 1924 soboru prawosławnego znajdującego się na placu Litewskim. Zburzenie nienawidzonego przez lublinian symbolu ucisku i niewoli carskiej oraz wzniesienie z jego gruzów nowego gmachu miało symbolizować odrodzenie Polski.


Architektura

            Budynek wzniesiono na planie czworoboku, wyższy w części środkowej, z ryzalitem od frontu i tyłu i przylegającymi niższymi skrzydłami po bokach, kryty płaskim dachem.

Dom Żołnierza

           Dominantę dziewięcioosiowej fasady stanowi wklęsły portyk o wysokości dwóch kondygnacji, z czterema kolumnami o kompozytowych głowicach wspierających potężne belkowanie i mur attykowy.

Dom Żołnierza

           Do wnętrza po schodkach  prowadzą trzy pary dwuskrzydłowych drzwi z nadświetlem, a ponad nimi umieszczono trzy prostokątne okna. Naroża ryzalitu ujęte są w pilastry z kompozytowymi głowicami. Pozostałą artykulację elewacji stanowią okna i boniowane lizeny. Wewnątrz w centralnej części zaprojektowano dwa westybule i salę teatralną, w skrzydłach zaś pomieszczenia dla gospody, instytucji kulturalnych i organizacji woskowych. Na dachu o żelbetowej konstrukcji planowano organizację zabaw towarzyskich w okresie lata.

Dom Żołnierza

           Gmach miał być otoczony ogrodem owocowym i kwiatowym, a w jego pobliżu znajdować się miały boiska, korty tenisowe, strzelnica i kręgielnia.


Funkcje budynku

           W 1933 miała miejsce uroczystość otwarcia połączona z nadaniem imienia marszałka Józefa Piłsudskiego oraz poświęceniem kościoła garnizonowego przy alejach Racławickich (przebudowanego z cerkwi prawosławnej). Na ścianie budynku umieszczono tablice upamiętniającą to wydarzenie. Do wybuchu II wojny światowej była to wojskowa placówka kultury mieszcząca kasyno, salę gimnastyczną i widowiskową, kino, bibliotekę, świetlicę i gospodę, w czasie okupacji zaś zamieniona na Dom Narodowych Socjalistów. W 1968 przeprowadzono duży remont obiektu, zmieniając nazwę na Garnizonowy Klub Oficerski. W czasach PRL funkcjonowało tu znane kino Grunwald z Dyskusyjnym Klubem Filmowym oraz operetka przemianowana później na Teatr Muzyczny. Po przeprowadzonym w ostatnich latach remoncie wnętrz Dom Żołnierza wciąż pełni funkcję placówki kultury. Prowadzone są zajęcia wokalne, taneczne i sportowe, kursy nauki języków obcych, ogniska muzyczne oraz konkursy recytatorskie o charakterze patriotycznym.


 Bibliografia

Wyszkowski M., Dom Żołnierza im. Józefa Piłsudskiego, „Zoom. Lubelski Informator Kulturalny”, Lublin 20014, nr 11

Danczowska H., Dom Żołnierza Polskiego im. Marszałka J. Piłsudskiego 1924 – 33, „Lublin. Kultura i społeczeństwo”, Lublin 2004, nr 2

Denys M., Lublin między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-39, Łódź 2010

Grafika losowa