Szkoła Vetterów
ul. Bernardyńska 14
Powstanie szkoły
W 1860 wśród członków Zgromadzenia Kupców miasta Lublina pojawił się pomysł utworzenia niedzielnej szkoły handlowej dla młodych rzemieślników i kupców lubelskich, którzy mogliby uzyskać wykształcenie ogólne i zawodowe. Wkrótce też z inicjatywy przemysłowca Mieczysława Wolskiego oraz braci Augusta i Juliusza Vetterów zawiązano Towarzystwo Pomocy dla Szkoły Handlowej, które doprowadziło do uruchomienia 5 sierpnia 1866 czteroklasowej placówki oświatowej. Nauki odbywały się w sali dawnego kolegium jezuickiego koło katedry. Szkoła liczyła początkowo dwa oddziały, w których uczono języka polskiego, rosyjskiego i niemieckiego, arytmetyki, geografii, buchalterii z towaroznawstwem oraz religii. Tego typu edukacja cieszyła się dużą popularnością, wobec czego w 1902 otwarto dodatkowo dzienną siedmioklasową szkołę handlową i zaplanowano budowę nowego gmachu szkolnego. Warto nadmienić, że była to jedyna placówka oświatowa na terenie Królestwa Polskiego, w której językiem wykładowym był język polski.
W 1904 roku w trakcie porządkowania i poszerzania ul. Bernardyńskiej wyburzono północno–wschodnie skrzydło klasztoru sióstr bernardynek oraz pozostałe budynki gospodarcze, a północno – zachodnie skrzydło przeznaczone na cele mieszkalne wykupiło Towarzystwo Pomocy, ogłaszając także konkurs architektoniczny na projekt nowego gmachu szkoły. W ciągu dwóch kolejnych lat zrealizowano zwycięską pracę o nazwie Czerwony Pierścień autorstwa warszawskich architektów Teofila Wiśniewskiego i Józefa Holewińskiego, wznosząc wysoki budynek z czerwonej cegły w stylu eklektycznym. 5 września 1906 zainaugurowano nowy rok szkolny. Przy północno–wschodniej pierzei ul. Bernardyńskiej stanął monumentalny dwupiętrowy gmach z użytkowym przyziemiem i poddaszem, częściowo wchłaniając pozostałości murów przy posesji Gorajskich, które były również częścią klasztoru bernardynek.
Architektura
Budynek został założony na planie wydłużonego prostokąta z dwoma skrzydłami przylegającymi do tylnej elewacji: większym od południa i mniejszym od północy. Dwudziestoosiową fasadę, boniowaną do połowy wysokości parteru i ceglaną powyżej, zaakcentowano dwoma ryzalitami, w których umieszczono po trzy osie okien oraz wejścia do budynku. Główne wejście po schodkach do hallu na parterze ze sklepieniem i sześcioma jońskimi kolumnami znajduje się w północnym, oszkarpowanym ryzalicie po lewej stronie fasady.. Półkoliście zamknięty otwór wejściowy ujęty został w profilowaną archiwoltę oraz bogato zdobiony portal. Na cokołach i dwóch kolumnach o częściowo żłobkowanych trzonach i kompozytowych głowicach znajduje się belkowanie oraz balkon na dekoracyjnych konsolkach z kamienną tralkową balustradą. Na wysokości pierwszego i drugiego piętra umieszczono duże wielodzielne okna. Na uwagę zasługuje dekoracja ścian ryzalitu: pomiędzy piętrami cementowe prostokątne płyciny zakończone u dołu formą przypominającą lambrekiny, nad oknami drugiego piętra cementowe odcinkowe łuki ze zwornikami oraz płyciny zakończone od góry motywem trójliścia. Powyżej umieszczono dwa półkoliście zamknięte okienka a sam szczyt ryzalitu wieńczy pseudogotycka ażurowa wimperga z cegieł. Drugi z ryzalitów jest opracowany skromniej, chociaż posiada analogiczną wimpergę w szczycie. Drzwi wejściowe obniżone nieco w stosunku do poziomu ulicy prowadzą do przyziemia budynku. Wejście ujęte jest w profilowaną archiwoltę zwieńczoną zwornikiem oraz dwa wąskie profilowane pilastry z kostkowymi głowicami, podtrzymującymi belkę nakrytą dachówkami. Okna tego ryzalitu oraz pozostałe okna fasady są jednakowe: prostokątne lub zakończone odcinkiem łuku. Okna przyziemia posiadają cementowe zworniki, nad oknami parteru umieszczono malowane na biało odcinkowe opaski okienne ze zwornikami, zaś między pierwszym a drugim piętrem, analogiczne jak w północnym ryzalicie, cementowe płyciny z lambrekinami. Nad oknami drugiego piętra widoczny jest pas odcinkowych nadokienników ze zwornikami. Całość wieńczy arkadkowy gzyms koronujący. W środkowej części fasady widoczne są także dwa rzeźbione w kamieniu dekoracyjne rzygacze do odprowadzania wody deszczowej. Elewacja od strony północnej została opracowana analogicznie i otrzymała ryzalit z takim samym zwieńczeniem jak dwa pozostałe w fasadzie.
Dzisiaj
W 1927 Zgromadzenie Kupców miasta Lublina zdecydowało o nadaniu szkole, wówczas gimnazjum męskiemu, imienia Augusta i Juliusza Vetterów, którzy przez wiele lat byli prezesami Rady Opiekuńczej i fundatorami placówki. Od 1974 szkoła funkcjonuje jako Zespół Szkół Ekonomicznych, a w jego skład wchodzi Technikum Ekonomiczne, V Liceum Profilowane, XVI Liceum Ogólnokształcące oraz Szkoła Policealna nr 5. Do dziś nieprzerwanie kontynuuje tradycje szkolnictwa ekonomicznego i handlowego, dostosowując swój profil do zmieniających się potrzeb rynku pracy.
Bibliografia
Bownik Z., Z dziejów Szkół im. A. i J. Vetterów w Lublinie, Lublin 1958
Wyszyński H., Zarys Historii Szkół im. A. i J. Vetterów w Lublinie. Przewodnik po dziejach szkoły i kupiectwa lubelskiego w latach 1866 – 2006, Lublin 2006