Dzisiejsza data:

Ulica 3-go Maja 6

Pensjonat Janina

obecnie siedziba Kuratorium Oświaty

           Przy zbiegu ulic 3-go Maja i I Armii Wojska Polskiego, po zachodniej stronie Placu Litewskiego, w ciągu secesyjnej zabudowy znajduje się gmach dawnego pensjonatu Janina, obecnie siedziba Kuratorium Oświaty w Lublinie.

3-go Maja 6

            We współczesnych opracowaniach można spotkać się z kilkoma datami rocznymi powstania budynku pensjonatu. Według różnej dokumentacji konserwatorskiej kamienica powstała w 1904 lub 1906, co wskazuje, że sama budowa nie mogła rozpocząć się przed tym rokiem. Najbardziej wiarygodnym źródłem wydają się jednak akta Inspekcji Budowlanej z Archiwum Państwowego w Lublinie, które zawierają pismo zawiadamiające, że trzypiętrowy dom z oficynami został wybudowany i oddany do użytku w 1905.

            Budynek pensjonatu dla Władysława Skibińskiego zaprojektował Eliasz Sidorski. W pierwszych latach swojej działalności obiekt często reklamował się w lokalnej prasie, jako wyposażony w oświetlenie i kanalizację oraz najnowocześniejszy w mieście, znakomicie urządzony zakład kąpielowy, umieszczony w suterenie, z wejściem na narożnej osi budynku. W 1908 udostępniono salę balową oraz kinematograf zwany Teatr Oaza.

            Zakład kąpielowy oraz pozostałe atrakcje hotelowe udostępniane były nie tylko gościom, ale wszystkim mieszkańcom miasta. 6 sierpnia 1915, po zwycięskiej bitwie pod Jastkowem zorganizowano tam bankiet na cześć Józefa Piłsudskiego, żołnierzy 4. Pułku Piechoty Legionów – tzw. czwartaków, ułanów i niepodległościowców. Wśród zaproszonych gości znaleźli się wówczas słynni dowódcy i oficerowie, między innymi Gustaw Orlicz–Dreszer, Wieniawa Długoszewski, Belina Prażmowski.

            Pensjonat Janina funkcjonował do 1925, kiedy to budynek przejął skarb Państwa i umieścił w nim Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego. W czasie II wojny światowej funkcjonowały w nim niemieckie urzędy, ale od 1944 na nowo stał się siedzibą Kuratorium Oświaty i Wychowania.

           Czterokondygnacyjna kamienica założona na planie litery L ze ściętym narożnikiem południowo-wschodnim wyróżnia się swą wielkością spośród secesyjnej zabudowy całej ulicy. Oprócz niej na działce od strony podwórza znajdują się jeszcze dwie oficyny: północna, czterokondygnacyjna oraz zachodnia, pięciokondygnacyjna. Kamienica frontowa przekryta jest spłaszczonym dachem dwuspadowym, natomiast oficyny – dachami pulpitowymi.

            Od ulicy I Armii Wojska Polskiego umieszczono bramę przejazdową z dwiema klatkami schodowymi po przeciwnych stronach, natomiast główne wejście do budynku znajduje się od ulicy 3-go Maja, z którego jednobiegowe schody prowadzą na wysoki parter. Dalej komunikację stanowi dwubiegowa klatka schodowa znajdująca się naprzeciwko wejścia. Wnętrza zaprojektowane zostały w układzie dwutraktowym z korytarzem pomiędzy traktami.

            Parter od strony ul. 3-go Maja zajmował prawdopodobnie lokal restauracji, natomiast od strony ulicy I Armii Wojska Polskiego znajdowały się dwa sześcio- i ośmiopokojowe mieszkania. Na wyższych kondygnacjach znajdowało się łącznie 19 pokoi hotelowych połączonych amfiladowo, z których każdy miał wyjście na korytarz. Powtarzalny układ na każdym piętrze posiadało również pięciopokojowe mieszkanie z kuchnią.

            Kamienica postawiona przy zbiegu ulic posiada dwie fasady na cokole oraz ścięty narożnik południowo-wschodni w formie ryzalitu. Odnowiona i pomalowana na zielono elewacja stanowi przykuwający wzrok akcent w zabudowie całej pierzei. Od ulicy I Armii Wojska Polskiego budynek posiada czternaście osi, natomiast od ulicy 3-go Maja – jedenaście osi. Parter zaakcentowany został pasami boniowania z klińcami nad otworami okiennymi. Od następnej kondygnacji oddzielono go gładkim fryzem ograniczonym prostymi gzymsami, który powtórzono również nad pierwszym piętrem. Płaszczyzny ścian dwóch ostatnich kondygnacji przełamano lizenami, a całość ponownie zakończono gładkim pasem fryzu, wydatnym, prostym gzymsem koronującym oraz gładką ścianką attykową.

            Budynek posiada zróżnicowane otwory okienne. W suterenach znajdują się kwadratowe okna z kratami. Na pozostałych kondygnacjach przeważają prostokątne otwory, na parterze narożnik posiada z dwóch stron po jednej parze okien zwieńczonych półkoliście oraz takie samo na głównej osi. Poza tym para półkolistych okien znajduje się jeszcze od strony ulicy 3-go Maja oraz dwa pojedyncze okna półkoliste od strony ulicy I Armii Wojska Polskiego. Ciekawym rozwiązaniem jest zgrupowanie trzech okien w bocznych ścianach ryzalitu na drugim piętrze i rozdzielenie ich półokrągłymi filarkami.

Największym atutem fasady kamienicy są balustrady balkonów, które wskazują na styl secesji. Balkony założone na prostokątnych płytach umieszczono w trzech osiach od ulicy I Armii Wojska Polskiego i w dwóch osiach od ulicy 3-go Maja. Narożnik zaakcentowany został osią z trzema balkonami na półokrągłych płytach. Wszystkie balustrady posiadają zróżnicowaną dekorację z płynnie wygiętych prętów i blaszek wykonaną według sześciu wzorów.

            Elewacje kamienicy i oficyn od strony podwórza nie posiadają dekoracji, ściany przeprute prostokątnym otworami zwieńczone zostały analogicznym jak na fasadzie gzymsem.

            Budynek dawnego pensjonatu „Janina” jest jednym z niewielu w Lublinie, gdzie zachowały się autentyczne elementy wystroju wnętrz. Większość z nich znajduje się w głównej klatce schodowej: balustrada i policzki schodów oraz najcenniejsze dekoracje secesyjne – sztukateryjne rozety roślinne w centrum sufitów, fasety i polichromia w hallu. Spośród dawnego wyposażenia obiektu zachowały się również dwa piece kaflowe. W jednym z nich znajdują się drzwiczki z ażurową żeliwną kratą ze stylizowanymi kwiatami słonecznika.

                                                                 Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

Kurier Lubelski”, 1906, nr 296, s. 4 (ogłoszenie)

Gawarecki H., O dawnym Lublinie, Lublin 1974

Album lubelski. Wędrówki po dawnym i współczesnym mieście, red. L. Dulik, W. Golec, Lublin 2009

Denys M., Lublin między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-1939, Łódź 2010

Grafika losowa