Dzisiejsza data:

 KAMIENICA KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE 21

HOTEL ANGIELSKI”

            W zwartej zabudowie północnej pierzei Krakowskiego Przedmieścia znajduje się duża kamienica z oficynami, w której w połowie XIX wieku urządzono Hotel Angielski. Budynki ustawione są do siebie prostopadle, oprócz kamienicy tylnej ustawionej po skosem tak, że wewnątrz działki tworzą zamknięte z czterech stron podwórze. Kamienica tylna jest zarazem frontową kamienicą od strony ulicy Zielonej. Obecna nieruchomość powstała z połączenia w latach 1844-1854 dwóch parcel, z których wschodnia oznaczona była numerem policyjnym 138, a zachodnia – 139.

            Najwcześniejsza wzmianka dotyczy działki numer 138. Pochodzi ona z 1689 i mówi o domu zwanym Madejowiczowa. Kolejny zapis z 1721 wskazuje na właściciela Jana Krasowicza. W latach 1727-1728 dom w części murowany, w części drewniany, zwany dalej Zubrzycka i Krassowiczowska należał do Ewy Lewandowszczanki Gruzińskiej Broszkiewiczowej. Można sądzić, że mógł być to budynek podpiwniczony, być może z murowanym przyziemiem oraz wyższą drewnianą kondygnacją. Przed 1762 na działce miały miejsce bliżej nieokreślone prace budowlane, o których można wywnioskować z aktu kupna–sprzedaży Złotkiewiczom, sporządzonego w 1780. W następnych latach budynek uległ znacznemu pogorszeniu. Dokumenty z 1788 mówią już o budynku zrujnowanym. W kolejnych latach jako właściciele wymieniani są Rzewuscy (1762-1839) i Rotkielowie.

            Zachowana dokumentacja z 1846, dotycząca przekształceń obu parceli w jedną całość podaje, iż przed przebudową był to budynek o wymiarach 18 x 24 łokcie, murowany, jednopiętrowy, podpiwniczony, o dwuspadowym dachu krytym dachówką holenderką. Wymieniona jest stara brama i dwa pokoje od frontu, co wskazuje na to, że posiadał układ trójtraktowy, z sienią przejazdową. Poza tym jest także wzmianka o elewacji głównej zwieńczonej attyką.

            Odnośnie historii działki numer 139 zachowało się niewiele informacji. Najwcześniejsze pochodzą z lat 1727-1728 i mówią o domu Kazimierskich oraz podają, że na parceli istnieje nowy dom drewniany Jakuba Bogdanowicza, o szerokości frontu 22 łokcie. Następne zapiski przekazują jedynie nazwiska kolejnych właścicieli: Barbara i Wojciech Ernest (1762-1766), Jakub Meyzner (1766-1806), jego spadkobiercy (1806-1844) oraz Ewa i Karol Rotkiel od 1844, którzy kupili nieruchomość na publicznej licytacji.

            Właściwa historia kamienicy i jej przyległości zaczyna się od 1844, kiedy Rotkielowie wykupili obydwie posesje i rozpoczęli proces ich połączenia i adaptacji na dwupiętrowy obiekt hotelowy. Poza dwoma właściwymi budynkami na działce znajdowały się również dwa parterowe budynki gospodarcze, murowana przystawka, wozownia, drewniana stajnia i drwalnia. W następnych latach przeprowadzono poważne prace budowlane, z myślą o urządzeniu tu hotelu. Rozebrano stare, zagrażające bezpieczeństwu partie murów, wyburzono sklepienia nad większą częścią parteru budynku numer 138 rozebrano dachy i attyki kamieniczki numer 138 a także stropy, podłogi i ganki. Prace objęły nadbudowanie kamienicy do dwóch pięter z mieszkalnym poddaszem, przekrycie dachu blachą, wykonanie nowych stropów i schodów oraz wymianę stolarki okiennej, drzwiowej i podłóg.

            W 1854 nowo przebudowana nieruchomość trafiła w ręce syna Rotkielów, Karola, który otworzył w tym miejscu Hotel Angielski. W kolejnych latach kamienica należała do spadkobierców Rotkiela, a następnie do Jana Michelisa (1882-1899), Zofii i Konstantego Lewińskiego (1889-1901) oraz Wojciecha Pieniążka (1901-1903), po którym przez cały XX wiek dziedziczyli jego spadkobiercy.

            Hotel Angielski funkcjonował, podobnie jak większość XIX-wiecznych lubelskich hoteli, do II wojny światowej. Z 1933 pochodzi projekt reklamy – napisu nad bramą: „HOTEL ANGIELSKI”. W tym samym roku wykonano remont fasady hotelu i elewacji od strony podwórza, natomiast trzy lata później przebudowano kawiarnię hotelową. Budynek spełniał swą funkcję jeszcze w pierwszych latach wojny, działając pod zmienioną nazwą Hotel Krakauer Hoff. Był to wówczas jeden z większych lokali tego typu, w 1940 posiadał dwadzieścia dwie izby, a oprócz tego na tej samej posesji znajdowały się: sklep z tytoniem, perfumeria, skład win, sklepy z galanterią, dwa sklepy spożywcze, sklep żelazny, restauracja, zakład krawiecki, optyczny, tapicerski i stolarnia. Po wojnie w budynku mieściły się lokale mieszkalne oraz użytkowe.

            Obecnie kamienica frontowa jest budynkiem trójkondygnacyjnym, częściowo podpiwniczonym. Korpus główny i ryzalit przekrywają dachy dwuspadowe z lukarnami. Założona jest na planie litery L, o nieregularnym układzie wnętrz, wtórnie przekształconym, o zróżnicowanej szerokości i głębokości traktów, z sienią przejazdową na podwórze w trakcie środkowym. W trzecim trakcie na wschód od sieni, umieszczono drewnianą klatkę schodową na murowanych łukach. Pomieszczania na parterze w skrajnym trakcie wschodnim oraz w trakcie tylnym na wschód od sieni przekryto sklepieniem kolebkowym oraz krzyżowym. W pozostałych pomieszczeniach w kamienicy zastosowano stropy płaskie.

            Podział pionowy fasady kamienicy stanowi siedem osi okien o regularnym układzie, pionowy zaś gzyms kordonowy i koronujący oraz ciągłe płaskie podokienniki pierwszego i drugiego piętra. Na parterze, na osi środkowej, znajduje się brama przejazdowa zamknięta odcinkiem łuku, zaznaczona dodatkowo przez gzyms kordonowy w takim samym kształcie. Brama zamknięta jest przeszklonymi wrotami podzielonymi na kwatery za pomocą metalowych szprosów w kolorze złotym. Pozostałe otwory na parterze stanowią współczesne witryny okienne oraz wejścia do lokali użytkowych, rozmieszczone symetrycznie. Wszystkie otwory ujęte są w wąskie, proste opaski, nieco płytsze od lica muru. Okna drugiej i trzeciej kondygnacji zamknięto łukami odcinkowymi, w płaskich opaskach z zaznaczonym klińcami. Fasadę wieńczy profilowany gzyms koronujący na drewnianych, dekoracyjnych kroksztynach.

            Trójkondygnacyjna elewacja tylna kamienicy oraz elewacje zachodnia i szczytowa ryzalitu nie posiadają dekoracji. Elewacja tylna zaakcentowana jest tylko dwiema osiami prostokątnych otworów okiennych. Posiada dodatkową oś ponad dachem oficyny zachodniej. Na parterze w osi wschodniej znajduje się sień przejazdowa zamknięta odcinkiem łuku. Elewacje wieńczy profilowany gzyms koronujący.

źródła:

Godula A., Architektura lubelskich hoteli i zajazdów od połowy XIX w. do 1939 r. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. L. Lameńskiego w Katedrze Historii Sztuki Nowoczesnej, Lublin 2009

Grafika losowa