Wiek XIV

      Niezwykle ważnym w historii miasta był rok 1317. Podjęto wówczas wielkie dzieło, związane z nadaniem miastu praw miejskich, wzorowanych się na prawach Magdeburga. Uczynił to Władysław Łokietek, książę krakowski i sandomierski, który 15 sierpnia wydał przywilej lokacyjny.

           „Przeto my Władysław z Bożej Łaski książę Krakowa, Sandomierza, Sieradza, Łęczycy, Kujaw i dziedzic Królestwa Polskiego, podajemy do wiadomości wszystkim obecnym i przyszłym (pokoleniom), które będą oglądały ten dokument, iż pragnąc znacznie powiększyć dochody i korzyści naszego państwa, za radą i zgodą baronów naszych mężowi zaufanemu, opatrzonemu Maciejowi z Opatowca, naszemu zarządcy i wiernemu słudze, którego prawość obyczajów i niezwykła wierność uczyniła nam miłym i bliskim, co wieść powszechna podaje i potwierdzają fakty, w mieście naszym Lublinie, któremu tam również dla zapewnienia wygodnego i dostatniego utrzymania jego obywateli i mieszkańców przydzieliliśmy 100 łanów ziemi uprawnej i nieuprawnej według miary magdeburskiej dajemy, darowujemy i przekazujemy wieczyście wójtostwo jemu i jego prawnym spadkobiercom na prawie dziedzicznym, z szóstym łanem wolnym z łanów miastu przydzielonych, z trzecim denarem z opłat sądowych, z jatkami rzeźniczymi, karczmami, ze wszystkimi ławami chlebnymi i szewskimi, z szóstą kramnicą sukienników i kramarzy, z rzeźnią, która pospolicie nazywa się kutelhow, z łaźniami i młynami tyloma, ile ich zdoła podbudować na rzekach w granicach miasta, a także z sadzawkami, w których ma prawo łowienia i chwytania ryb wszelkimi sposobami, całkowicie zabroniony innym (mieszkańcom). Te wszystkie (przywileje) będzie posiadał tenże wójt bez ograniczeń i bez obowiązku składania dla nas jakichkolwiek opłat z tego tytułu [...]".

     Obszar miasta w XIV wieku wynosił 7 ha, co pozwala szacować liczbę jego mieszkańców na około 1 000. W wieku XIV zaznaczył się rozwój budownictwa świeckiego i sakralnego. Postawiono między innymi na rynku murowany ratusz, w 1326 pojawiła się wzmianka o istnieniu świątyni pod wezwaniem Świętej Trójcy, usytuowanej na wzgórzu zamkowym. Na podstawie przeprowadzonych badań archeologicznych i architektonicznych dolną kondygnację kaplicy można datować na XIII lub początek XIV wieku, górną wzniesiono prawdopodobnie w latach 40. XIV wieku.

     Lublin rozwinął się pod rządami króla Kazimierza Wielkiego. Król podejmując akcję wzmocnienia obronności kraju, pragnął również z Lublina uczynić ważny punkt obronny. Po najeździe Tatarów w 1341 na polecenie króla zaczęto otaczać miasto murami obronnymi, wraz z całym systemem wież, baszt i furt. Wzniesiono wówczas murowany zamek, bramy: Krakowską i Grodzką oraz klasztor oo. Dominikanów i kościół pod wezwaniem św. Stanisława. Do dziś możemy oglądać fragmenty murów miejskich przy Bramie Krakowskiej, ulicy Podwale przy Bramie Grodzkiej, ulicy Olejnej oraz w zabudowaniach Domu Pomocy Społecznej przy ul. Archidiakońskiej. Pozostałe mury zburzono na początku XIX wieku, a na ich miejscu zbudowano kamienice. W 1342 miała miejsce tzw. druga lokacja miasta, związana ze sprzedażą wójtostwa lubelskiego Franczkowi z Moguncji. Wójt otrzymał między innymi dwie wsie podmiejskie - Bronowice i Konopnicę, pastwiska, monopole na młyny i łaźnie, dochody ze sklepów sukienniczych i żywnościowych oraz prawo do handlu drzewem w mieście. Wójtami byli ludzie niezwiązani z Lublinem. Pierwszym był Maciej z Opatowca. Następnie Schirmerowie oraz Morsztynowie wywodzący się z Krakowa, związani interesami z kupcami krakowskimi. Dlatego kupcy lubelscy, w trosce o swoje interesy, starali się ograniczyć władzę wójtowską na korzyść samorządu miejskiego. W konsekwencji doszło do powstania rady miejskiej. Pierwsze wzmianki o radzie pochodzą z 1377. W tym okresie wymieniani są rajcy lubelscy. W końcu XIV wieku rozpoczęto prowadzenie ksiąg miejskich. Pojawia się instytucja burmistrza. Pierwszy znany z imienia - Szymon, jest wymieniany w 1396. Siedzibą rady był Ratusz, o którym po raz pierwszy wspomniano w 1419.

     Unia polsko-litewska z 1385 miała ogromne znaczenie dla obu państw, a także dla naszego miasta. W maju w roku zawarcia unii wielki książę litewski Jagiełło i jego brat Skirgiełło nadali mieszczanom lubelskim prawo wolnego handlu w państwie litewskim. W lutym 1386, na zjeździe panów polskich i litewskich serdecznie witano w Lublinie Władysława Jagiełłę. Tutaj właśnie książę litewski został obrany na strażnika korony polskiej. Miasto znalazło się wówczas, w korzystnym położeniu geopolitycznym. Leżało bowiem na styku trzech stref gospodarczych: Polski, Litwy i Rusi, a także na drodze łączącej dwie stolice monarchii Jagiellonów – Kraków i Wilno. Przyczyniło się to do szybkiego rozwoju miasta.

Handel średniowiecznego Lublina zdominowały jarmarki, gwarantowane przywilejami Władysława Jagiełły. W roku 1392 Lublin otrzymał dalsze przywileje: prawo do 8-dniowego składu i zobligowanie kupców jadących przez miasto do wystawiania swoich towarów na sprzedaż w ciągu 8 dni, zezwolenie na urządzanie raz do roku 16-dniowych jarmarków, trwających 8 dni przed Zielonymi Świątkami i 8 dni po nich.

                                                  Opracowała Irena Kowalczyk