MIECZYSŁAW JÓZEF BIERNACKI

(8 listopada 1862 Giżyce - 30 sierpnia 1948 Lublin)

lekarz, działacz społeczny i polityczny, wieloletni dyrektor Szpitala Miejskiego w Lublinie

           Urodził się w majątku ziemskim rodziny herbu Poraj w Giżycach na Wielkopolsce jako syn Kwiryna Biernackiego i Melanii z Bojanowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim w 1882 rozpoczął studia na Uniwersytecie Berlińskim, trzy lata później uzyskując dyplom doktora medycyny i chirurgii. W 1888 jego dyplom został nostryfikowany na estońskim Uniwersytecie Dorpackim.

           W roku 1889 dr Biernacki zamieszkał na stałe w Lublinie, rok później ożenił się z Zofią Anną Wejsflog, a trzy lata później rozpoczął pracę w szpitalu św. Jana (późniejszym Szpitalu Miejskim). Miał dwóch synów: Mieczysława i Andrzeja oraz córkę Jadwigę. Był człowiekiem niezwykle pracowitym i ambitnym, zaangażowanym w sprawy społeczne i gospodarcze miasta. Działał czynnie na rzecz poprawy warunków sanitarnych oraz budowy wodociągu miejskiego, wykonując jego autorski projekt. W 1903 objął stanowisko lekarza naczelnego szpitala, przyczyniając się do jego znaczącego rozwoju i usprawnienia funkcjonowania. Oprócz działających już wówczas oddziałów: wewnętrznego, chirurgicznego, okulistycznego, zakaźnego oraz oddziału dla umysłowo chorych mężczyzn, dr Biernacki uruchomił oddział gruźliczy. Szpital mógł przyjąć jednorazowo 240 pacjentów. Po przejęciu w 1928 placówki przez miasto, zaczęło tu funkcjonować ambulatorium miejskie, uruchomione przy współpracy z dr Kazimierzem Jaczewskim. Placówka została także zelektryfikowana i skanalizowana. Pomimo wielu trudności doktor Biernacki nie ustawał w staraniach o nowoczesne wyposażenie. Wprowadził do medycyny wiele innowacyjnych rozwiązań, m. in. intubację krtaniową w leczeniu krupu czy stosowanie odmy opłucnowej u chorych na gruźlicę. Jego ogromną zasługa jest wprowadzenie do diagnostyki laboratoryjnej odczynu Biernackiego, tzw. OB. Jego zainteresowania badawcze skupiały się wokół diagnostyki oraz chorób zakaźnych i wenerycznych: gruźlicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego. Słynął z niezwykłej umiejętności trafnego rozpoznawania chorób, o czym później pisano:

           Bez żadnych badań pomocniczych, analiz i prześwietleń - określał nieomylnie chorobę, a potem dopiero odsyłał pacjenta do laboratorium lub gabinetów specjalistycznych - dla sprawdzenia. Było to zresztą wszystko poparte gruntowną wiedzą lekarską i kolosalnym doświadczeniem. Oczywiście w tych warunkach powodzenie miał zawrotne. Przed pacjentami chował się i uciekał. Ścigali go jednak wszędzie i nie dawali dokończyć szklanki mocnej kawy, lub przerywali partię ulubionych przezeń szachów. W szachy grał bardzo dobrze. Opowiadał, że partnerami jego byli między innymi dr Emanuel Lasker z Berlina, arcymistrz przedwojenny i... Józef Piłsudski.¹

           Jako świetnie zarabiający lekarz mogący się parać jedynie prywatną praktyką, nie odmawiał pomocy biednym mieszkańcom. Często przejeżdżał dorożką przez ubogie ulice Lublina zamieszkałe przez Żydów, udzielając porad medycznych przed domami. Swoich studentów pouczał, by w pierwszej kolejności przyjmowali do szpitala tych, których nie stać na opłatę za leczenie.

           Praca dr Biernackiego nie ograniczała się tylko do szpitala. Był członkiem wielu stowarzyszeń i organizacji społecznych: Lubelskiego Towarzystwa Lekarskiego (od 1935 prezesem), Towarzystwa Walki z Gruźlicą (od 1926 prezesem), Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego (prezesem zarządu w latach 1901–1905), Towarzystwa Kredytowego Miejskiego, Macierzy Szkolnej, Towarzystwa Szerzenia Oświaty Światło (prezesem w latach 1907–1911 i 1914, utworzonym wspólnie z dr Markiem Arnsztajnem, Stefanem Żeromskim, dr Witoldem Chodźką), Rady Szkolnej Ziemi Lubelskiej, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego w Lublinie, Towarzystwa Literacko-Naukowego, Towarzystwa Muzycznego, klubu sportowego KS Lublinianka. W latach 1905-1907 zaangażował się w działalność polityczną jako członek Polskiej Demokracji, a w okresie międzywojennym jako członek Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Józefa Piłsudskiego. Od 1906 redagował i wydawał własny Kurier, a po jego likwidacji od 1913 do wybuchu I wojny światowej Codzienny Kurier Lubelski. Pisał artykuły o tematyce medycznej, społecznej, ekonomicznej oraz teksty literackie. Jego pasją było również kino i muzyka. Często chodził na koncerty i sam dość dobrze grał na fortepianie. Na jego temat opowiadano wiele historii:

           Gdy przychodził do chorego, a w mieszkaniu zobaczył fortepian musiał go (fortepian, nie chorego), dokładnie obejrzeć i wypróbować, a jak mu ton odpowiadał, grał całe koncerty, zupełnie zapominając po co przyszedł.²

           W środowisku lubelskim znana była jego niechęć do eleganckich strojów. Nie dbał zupełnie o wygląd zewnętrzny, zazwyczaj w ustach trzymał papierosa, z którego nie strzepywał popiołu. Mieszkał z rodziną w willi przy dzisiejszej ul. 3. Maja 14, skąd został wyrzucony przez Niemców w 1940 roku. Zamieszkał przy szpitalu, nie przerywając pracy zawodowej. Po wybuchu wojny udzielał pomocy rannym partyzantom i ukrywał ściganych przez gestapo uciekinierów, Żydów oraz członków organizacji podziemnych. W 1942 dr Biernacki obchodził pięćdziesiątą rocznicę swej pracy zawodowej. Podczas składania gratulacji nie podał ręki niemieckiemu lekarzowi, komisarzowi służby zdrowia. Po tym incydencie Niemcy usunęli go ze stanowiska dyrektora. Doktor powrócił do szpitala po wyzwoleniu w 1944, lecz ze względu na zły stan zdrowia niedługo potem, w marcu 1945 przeszedł na emeryturę. Zmarł trzy lata później i został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej.

           Jego starszy syn Mieczysław Kwiryn (ur. 1891) był matematykiem, pracował uniwersytecie w Wilnie, Poznaniu i na UMSC w Lublinie. Młodszy, Andrzej (ur. 1903) poszedł w ślady ojca i został lekarzem internistą, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Medycznej w Warszawie.

           W uznaniu zasług dr Biernackiego, jego nazwiskiem nazwano dawną ul. Bonifraterską w dzielnicy Śródmieście, przy której do dnia dzisiejszego funkcjonuje szpital im. Jana Bożego.

BIBLIOGARFIA:

Biernacki Mieczysław (1862 – 1948), „Gazeta Wyborcza. Lublin”, 15.03.2001 (http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,48724,182411.html dostęp 28.11.2017)

Wiśniewski S, Biernacki Mieczysław Józef Franciszek [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, T.1., Lublin 1993

Derecki M, O doktorze [Mieczysławie] Biernackim, „Medicus”, nr 6-7, 1992