Dzisiejsza data:

SZLAK PAMIĘCI ŻYDÓW LUBELSKICH

kolor niebieski,

13 przystanków,

czas zwiedzania około 3 – 4 godziny,

otwarty w 2001 roku.

           Lublin przez wieki był miastem wielokulturowym, zamieszkiwanym przez przedstawicieli różnych wyznań i narodowości. Dużą część mieszkańców stanowiła społeczność żydowska, osiedlając się wokół zamku, staromiejskiego wzgórza i śródmieścia. Najstarsze wzmianki o Żydach osiadłych w Lublinie pochodzą z 1330 roku. W połowie XVI wieku istniała już gmina żydowska, która powoływała się na przywilej królewski z 1336 zezwalający im na osiedlanie się na Podzamczu. Okres największego rozwoju społeczeństwa żydowskiego miał miejsce w XVI i XVII wieku. Była to trzecia gmina co do wielkości po krakowskiej i lwowskiej na terenie Rzeczpospolitej. W 1602 okolice Lublina zamieszkiwało około 2 000 Żydów, podczas gdy całe miasto liczyło około 8 000 mieszkańców. Wobec tak szybkiego rozwoju żydowskich dzielnic pojawiły się wkrótce niepokoje wśród chrześcijańskiej części lublinian, która wystarała się o przywilej królewski De non tolerandis Iudaeis, zabraniający wyznawcom judaizmu osiedlania się w granicach murów miejskich.

           Wraz ze wzrostem ludności żydowskiej rozwinęła się kultura i nauka hebrajska. W XVI wieku zaczęły ukazywać się pierwsze modlitewniki i książki. W 1578 powstała pierwsza oficyna wydawnicza założona przez Kalonymosa, której tradycje przejął z XIX wieku Samuel Arct, przenosząc je później do Warszawy. Od 1518 funkcjonowała tu jesziwa – uczelnia talmudyczna, która na mocy przywileju królewskiego stała na równi z pozostałymi uczelniami wyższymi, a przewodniczący posiadał tytuł rektora.

           Od 1580 władzę nad społecznością żydowską sprawował Sejm Czterech Ziem, który obradował w Lublinie do 1725 roku. Pełnił on kontrolę nad życiem społecznym i religijnym, wysyłał przedstawicieli na sejmy Rzeczpospolitej, pilnował przestrzegania prawa i upominał się u króla o poszanowanie przywilejów nadanych społeczności żydowskiej. W XIX wieku miasto było także ośrodkiem chasydyzmu, którego przedstawicielem był słynny cadyk Jaakow Icchak Horowic–Szternefld nazywany Widzącym z Lublina. Przez cały XIX wiek Żydzi stanowili niemal połowę mieszkańców miasta, mając ogromny wkład w szkolnictwo, kulturę i produkcję przemysłową.

           Eksterminacja narodu żydowskiego w czasie II wojny światowej sprawiła, że wraz z wyznawcami judaizmu zniknęły bezpowrotnie z mapy Lublina całe dzielnice. Zniszczono najważniejsze symbole żydowskie, świadczące o długiej historii i bogatym życiu religijnym i kulturowym tego społeczeństwa. Do dziś zachowało się tylko część obiektów pożydowskich. O tych nieistniejących przypominają tablice pamiątkowe, przekazy ikonograficzne, zarejestrowane wspomnienia mieszkańców miasta i literatura.

pokaż mapę

Grafika losowa