Dwór Gorajskich

ulica Bernardyńska 14

Dawny dwór Gorajskich, obecnie kamienica mieszkalna, położony jest w samym centrum miasta, przy obecnej ulicy Bernardyńskiej.

          Budynek wystawiony jest na terenie dawnego majątku zwanego Gorajszczyzną, należącego w XVII wieku do Adama Gorajskiego herbu Korczak, szlachcica, posła na sejm Rzeczypospolitej i deputata do Trybunału Koronnego. Spadkobiercą majątku został jego syn Zbigniew, kasztelan lubelski i przywódca kalwinów małopolskich. Sprawował on też wiele funkcji w Rzeczypospolitej, między innymi marszałka na sejmikach szlacheckich województwa lubelskiego, posła podczas rokowań ze Szwecją w 1646 roku oraz był przedstawicielem dyplomatycznym Rzeczypospolitej w Królestwie Szwecji w 1654 roku.

          W 2. połowie XVI wieku na terenie majątku powstała jurydyka. Nie była ona duża, ale posiadała własnego wójta i własne cechy. Mimo zniesienia jej w 1670 roku utrzymała się jeszcze przez blisko 100 lat. W XVIII wieku folwark Gorajszczyzna należał do rodu magnackiego Tarłów herbu Topór, a w 1768 roku została przez sejm uznana za dobra ziemskie. Jej nazwa zanikła dopiero pod koniec XVIII wieku.

         Istniejący do chwili obecnej klasycystyczny dwór wzniesiony został około 1640 roku. Był to budynek murowany, parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, przekryty dwuspadowym dachem. Przed 1822 rokiem został nadbudowany o dwa piętra, następnie w 1888 roku został rozbudowany, a w latach 1899–1905 dobudowano oficyny. Do budynku prowadzi dwukolumnowy portyk z balkonem, na którym ustawione są dwa posągi przedstawiające wielkich Polaków: Adama Mickiewicza i Tadeusza Kościuszkę.

           Na przełomie XIX i XX wieku w budynku tym mieściło się Gimnazjum Prywatne im. Stanisława Staszica, którego dyrektorem był Gracjan Chmielewski.