Dzisiejsza data:

Szpital Dziecięcy im. Vetterów 

ul. Staszica 11

           Naprzeciwko kościoła pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP i dawnego klasztoru karmelitanek bosych, a obecnie Szpitala Klinicznego nr 1 znajduje się bardzo dobrze zachowany secesyjny budynek szpitala dziecięcego. Został on ufundowany przez Augusta i Juliusza Vetterów ku pamięci ich tragicznie zmarłej w 1906 siostry Karoliny Brodowskiej. Zamiarem braci było stworzenie w Lublinie instytucji mającej na celu leczenie chorób dziecięcych, z powodu których wiele dzieci wówczas umierało.

           W 1907 Juliusz Vetter zakupił plac o powierzchni 9 000 łokci i w ciągu dwóch lat z funduszy własnych i nieżyjącego już brata Augusta wybudował Szpital prywatny dla dzieci w Lublinie według projektu architekta Józefa Dziekońskiego, którego biuro projektowe zajęło się również budową obiektu.

           Na rzucie prostokąta wzniesiono dwukondygnacyjny, podpiwniczony budynek z ryzalitami na osiach bocznych i głównej oraz dwuspadowym dachem łamanym krytym dachówką karpiówką podwójną. Szpital został cofnięty względem pozostałej linii zabudowy wschodniej strony ulicy, wobec czego lepiej wyeksponowano jego dziewięcioosiową fasadę. Elewacje otrzymały secesyjną szatę opartą na bogatym ornamencie roślinnym i płynnych, falistych liniach. Artykulację pionową stanowią prostokątne sześciodzielne okna ujęte w profilowane opaski: na parterze ze zwornikami, na piętrze zaś wydłużone i wysunięte poza gzyms w formie nadokienników. Dominantą fasady jest ryzalit na środkowej osi, w którym umieszczono półkoliście zamknięty otwór wejściowy ujęty w profilowaną archiwoltę oraz portal wejściowy złożony z jońskich kolumn i gierowanego, falistego belkowania. Stolarka drzwiowa również posiada elementy typowe dla secesji: duże czterodzielne nadświetle i faliste profilowania skrzydeł. Ponad portalem znajduje się duże wielokwaterowe okno flankowane doryckimi kolumnami, na których ustawiono jako przedłużenie kamienne wazony wspierające belkowanie i trójspadowy daszek. Boczne ryzality obejmujące po dwie skrajne osie są wysunięte nieco bardziej poza lico fasady i posiadają charakterystyczne kartusze w zwieńczeniu, ograniczone od wewnątrz dekoracją małżowinowo – chrząstkową i datami 1908 i 1910 w centrum. Całość wieńczy mocno uwypuklony gzyms. Elewacja tylna została opracowana podobnie: W ryzalicie środkowym znajdują się prostokątne dwuskrzydłowe drzwi wejściowe, duże prostokątne okno doświetlające klatkę schodową oraz małe kwadratowe ponad nim. Na wysokości piętra pomiędzy ryzalitami bocznymi i środkowym znajdują się na całej długości balkony z uwypukloną żeliwną balustradą. Zastosowano tu również analogiczne jak w fasadzie dekoracje okien, gzymsy i kartusze bez dat w ryzalitach bocznych.

           Zarówno zewnątrz jak i wewnątrz budynek cechuje symetria. Pomieszczenia zostały rozplanowane w układzie dwutraktowym z korytarzem pośrodku i dwubiegową klatką schodową poprzedzoną sienią na osi głównej. Szpital w zasadzie został niezmieniony do dnia dzisiejszego i zachował swą secesyjną szatę architektoniczną. Zmiany objęły jedynie niewielką północno – wschodnią część, gdzie w 1828 dostawiono przybudówkę – pawilon chorób dziecięcych z salą operacyjną na piętrze według projektu architekta Jerzego Siennickiego. W latach 30. w otoczeniu szpitala powstawały nowe budynki przeznaczone między innymi na aptekę przyszpitalną i przychodnię dziecięcą, wyburzone jednak w 1944 pod budowę nowego pawilonu szpitalnego. W projektach uwzględniono również powstanie ogrodzenia budynku szpitala dziecięcego w linii zabudowy ul. Staszica.

           W 1939 Fundacja Vetterów uzyskała status prawny nadany przez Ministra Opieki Społecznej, a budynek otrzymał nazwę Szpital dla dzieci im. Vetterów w Lublinie, pod wezwaniem dzieciątka Jezus. Dziesięć lat później nieruchomości te upaństwowiono a w 1952 fundację rozwiązano, jej majątek przekazując na rzecz Skarbu Państwa. Szpital dziecięcy przy ul. Staszica funkcjonował jeszcze przez kilkadziesiąt lat, przenosząc się ostatecznie w latach 90. do nowego gmachu przy ul. Chodźki na lubelskim Czechowie. Pomieszczenia zabytkowego secesyjnego budynku przeznaczone są obecnie na pracownie i zakłady Szpitala Klinicznego nr 1.

Bibliografia:

Denys M., Lublin miedzy wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918-19139, Łódź 2010

Jasiński W., Opis szpitala dla dzieci, „Kalendarz Lubelski”, 1912

Grafika losowa