KAMIENICA CHOCISZEWSKA
RYNEK 6
We wschodniej pierzei staromiejskiego Rynku, u styku z ul. Grodzką, stoi piękna kamienica z charakterystyczną, renesansową attyką.
Kamienica Chociszewska Rynek 6
Dom powstał w XV wieku, prawdopodobnie z przekształcenia dwóch wcześniejszych, gotyckich obiektów. Pierwsze wzmianki źródłowe pochodzą z 1506 i wskazują na właściciela kanonika i oficjała chełmskiego Stefana de Wilczyno, a kolejne, w 1524 na Adama DoyDzwona, w 1546 na Barbarę Skarnowską i rodzinę Chociszewskich, od których nazwiska kamienica nazywana była Chociszewską. W 1. połowie XVII wieku nieruchomość należała do Jerzego Lemki, autora rozprawy O Rzeczypospolitej i wydawcy pierwszego lubelskiego kalendarza z 1636.
Renesansowa szata kamienicy powstała w wyniku odbudowy po pożarze miasta w 1575, za sprawą Piotra Traversi, autora między innymi sklepienia i dekoracji sztukatorskich w tzw. typie lubelskim kościoła św. Mikołaja na Czwartku. Obiekt zyskał wówczas imponującą attykę grzebieniową z wolutami i sterczynami oraz dekorację sgraffitową. Niespełna wiek później, w 1670 budynek oszkarpowano od strony Rynku i ul. Grodzkiej oraz przebudowano poddasze, likwidując także attykę, po której pozostała jedynie ściana. Nieruchomość nabył na własność ksiądz Albert Rejmiński, kanonik sandomierski, przeznaczając ją na siedzibę seminarium duchownego, zarządcą ustanawiając rektora oo. Jezuitów. W 1778 dekretem biskupim seminarium przeszło pod zarząd oo. Misjonarzy. W 1864, po kasacie zakonów w ramach represji kościoła po powstaniu styczniowym, kamienica przeszła na rzecz skarbu Państwa i sprzedana na licytacji w 1872 Herszowi i Ber Margulies.
W 1885 zmieniono pokrycie dachu z dachówki na blachę, likwidując pozostałości attyki. Na początku XX wieku nadbudowano trzecie piętro, a w 1938 przeprowadzono częściowy remont, w ramach którego wykonano sgraffito pod gzymsem koronującym z motywem koszy owoców, autorstwa malarza i rzeźbiarza Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Podczas prac spod późniejszych nawarstwień odsłonięto gotycki portal wejściowy z dekoracją sznurową. Kamienica znacznie ucierpiała podczas działań wojennych. Obiekt odbudowano w 1954 w ramach prac restauracyjnych obejmujących całą zabudowę Starego Miasta przed obchodami 10-lecia PRL. Mając na celu przywrócenie renesansowej szaty, zrekonstruowano attykę nad trzecim piętrem, nie zachowując jednak historycznej formy. Fasada otrzymała także sgraffito autorstwa Marii i Lechosława Grześkiewiczów, przedstawiające na ostatniej kondygnacji portrety w medalionach i kartuszach ze stylizowanych ornamentów roślinnych oraz sceny z życia kupców miejskich. Dopełnieniem dekoracji są geometryczno – roślinne łuki arkadowe w polach międzyokiennych oraz herb Lublina na narożniku kamienicy na wysokości drugiego piętra.
Kamienica Rynek 6
Obecny wygląd fasady kamienica zawdzięcza gruntownym remontom przeprowadzanym na przełomie XX i XXI wieku. Nieregularne rozmieszczenie osi otworów świadczy o gotyckim pochodzeniu obiektu, późniejszych przebudowach i adaptacjach. Czteroosiowy parter zajmują obecnie duże witryny okienne i wejście do kawiarni, zamknięte odcinkiem łuku oraz duży przejazd bramny sklepiony i zamknięty łukiem. Dwie kolejne kondygnacje posiadają po cztery prostokątne okna w opaskach, a najwyższa – pięć mniejszych, prostokątnych. Podział poziomy został zaakcentowany profilowanymi gzymsami międzypiętrowymi z dachówką ceramiczną. Najbardziej dekoracyjnie potraktowano najwyższą kondygnację i ścianę attykową, zarówno od strony Rynku jak i od ul. Grodzkiej, w płycinach między pilastrami umieszczając wspomniane już sgraffito.
Elewacja kamienicy Rynek 6 od strony Rynku
Trzyosiowa elewacja od strony ul. Grodzkiej (poza trzecim piętrem, gdzie są cztery okna i analogiczne jak na fasadzie sgraffito) nie posiada elementów ozdobnych. Kondygnacje zaznaczono gzymsami z dachówką ceramiczną. Parter zajmuje wejście po schodkach do galerii, prostokątna witryna oraz zejście po schodkach do pomieszczeń piwnicznych przekształconych w lokale restauracyjne. Dwa okna na pierwszym piętrze zostały zaślepione.
Kamienica Chociszewska znajduje się obecnie w rękach prywatnych. Wewnątrz zachowały się oryginalne drewniane belki stropowe, na jednej z nich odnaleziono wyrytą datę 1639.
Bibliografia:
M. Szlachetka, Kamienica przy staromiejskim Rynku wraca do swojej przeszłości, „Kurier Lubelski” 2013.10.24
Ronikierowa M. A., Ilustrowany przewodnik po Lublinie, Warszawa 1901
Lublin. Przewodnik, red. P. Kawałko, Z. Nestorowicz, M. Szymański, Lublin 2016
Album lubelski. Wędrówki po dawnym i współczesnym mieście, red. L. Dulik, W. Golec, Lublin 2009