Kamienica Rynek 15

W południowej pierzei Rynku znajduje się skromna, trójosiowa kamienica oznaczona nr 15.

           Najstarsze wzmianki na jej temat pochodzą z 1526 i wskazują jako właścicieli Annę i Wojciecha Smarslaków. W 1533 nieruchomość nabył Łukasz Notarius, a po jego śmierci w 1543 odziedziczyły trzy córki: Anna, Katarzyna i Justyna. Ostatecznie całość przejęła Anna z mężem Janem Balcerowiczem, od którego kamienica przyjęła nazwę Balcerowskiej. Spadkobiercą małżeństwa Balcerowiczów był syn Jan, który po prawie trzydziestu latach sprzedał dom Elżbiecie i Maciejowi Jeżowiczom, a ci niedługo potem, w 1608 – Jadwidze i Janowi Kokotom. Według przeprowadzonej wówczas wizji dwupiętrowa, podpiwniczona kamienica zwana Kokotowską była zaniedbana oraz zadłużona. Dzieci Kokotów odsprzedały spadek Samuelowi Edwardowi. XVII, XVIII i XIX wiek był czasem ciągłych zmian własnościowych, które znacznie wpłynęły na pogorszenie się stanu technicznego budynku. Dokumenty jako właścicieli wymieniają nazwiska Leysków, księdza Józefa Nieradzkiego, Aleksandra Gierna i Jana Baura wraz ze spadkobiercami. W 1806 dom należał do Michała Lamprechta, rok później do Stanisława Prokopowicza i jego syna Franciszka, a następnie do rodziny Stefanowiczów i Rodakiewiczów. W 1844 na licytacji zakupił go Jan Kuszewski, sprzedając niebawem rodzinie Lasockich. Od 1860 nieruchomość była w posiadaniu Onufrego Głogowskiego, po którym dziedziczyło rodzeństwo. Ostatecznie prawo własności w 1871 scaliła siostra Głogowskiego, Aleksandra, po to, aby jeszcze tego samego roku sprzedać całość Julii Kłuszewskiej. W 1914 kamienica trafiła do Abrama Taklendera, pozostając w jego posiadaniu do wybuchu II wojny światowej. Rok przedtem, przeszła remont, otrzymując nowy wygląd fasady w kolorze szaro-niebieskim, według wskazań konserwatora Józefa Dutkiewicza.

           9 września 1939 Lublin został zbombardowany po raz pierwszy. Bomby spadły między innymi na południowo–zachodnią pierzeję Starego Miasta, niszcząc prawie wszystkie jej kamienice. W 1945 budynki w ruinie przejął Skarb Państwa. Rok później przystąpiono do ich odbudowy. W 1954 kamienica otrzymała nową elewację, na której wprowadzono portal i opaski okienne.

           Obecnie budynek nie wyróżnia się szczególną dekoracją ani charakterystycznymi detalami. Trójkondygnacyjna, jasnożółta fasada posiada trzy osie prostokątnych okien w profilowanych opaskach, na pierwszym piętrze dodatkowo z nadokiennikami. Wejście po schodkach na zachodniej osi ujęte zostało w skromny portal w postaci belkowania wspartego na dwóch pilastrach oraz niewielkiej półkolistej płyciny powyżej, w której umieszczono świetlik. Podział poziomy fasady zaakcentowano prostymi gzymsami międzypiętrowymi, a całość zwieńczono gzymsem kordonowym i przekryto dwuspadowym dachem.

           Dwutraktowy, dwudzielny układ wnętrz nie uległ większym zmianom. Niegdyś przelotowa sień została zamknięta, wyodrębniając dodatkowe pomieszczenie. Podwórze jest dostępne z innych kamienic, a z powodu braku wewnętrznej klatki schodowej komunikację między piętrami stanowią ganki na tylnej elewacji. Dwie kondygnacje piwnic o skomplikowanym układzie dostępne są z sąsiednich kamienic.

                                                                                     Opracowała Aleksandra Szymula

Bibliografia:

Lublin. Przewodnik, red. P. Nawałko, Z. Nestorowicz, M. Szymański, Lublin 2016

Teodorowicz Czerepińska J., Kamienice Rynek 15 i Trybunalska 10 w Lublinie, Dokumentacja naukowo – historyczna na zlecenie Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, Lublin 1976, (maszynopis w posiadaniu archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie, syg.720)