KAPLICZKA BOŻEJ MĘKI PRZY OGRODZIE SASKIM
Aleje Racławickie
Przy Alejach Racławickich, w południowo–zachodniej części Ogrodu Saskiego znajduje się najstarsza lubelska kapliczka – pomnik. Według dokumentów inwentaryzacyjnych sporządzonych przed założeniem ogrodu przez Feliksa Bieczyńskiego przyjmuje się, że kapliczka powstała w 1723, podczas grasującego w Lublinie morowego powietrza1, jednak bardziej prawdopodobna jest data 1627 znaleziona na figurze. Za wcześniejszym powstaniem przemawia również opis wydarzenia naocznego świadka Seweryna Liniewskiego w Pamiętniku, kiedy to w 1889 podczas obmurowywania ogrodu porządkowano kurhan, na którym wznosi się kapliczka. Znaleziono tam kości ludzkie, a w miejscu ubytku tynku odsłonięto inskrypcję P. Z. 1627. Być może pomnik został wzniesiony po epidemii cholery mającej miejsce w Lublinie dwa lata wcześniej.
Przyjmuje się, że kapliczka była ostatnim przystankiem na drodze skazańców prowadzonych na śmierć do szubienicy znajdującej się nieopodal (tzw. domek kata przy dzisiejszej ul. Długosza). Stąd też wzięła się jej nazwa – Boża Męka. Badania archeologiczne przeprowadzone w ostatnich latach wskazują, że kurhan był także miejscem pochówków z okresu przedchrześcijańskiego, znaleziono tam bowiem ceramikę sznurową sprzed 2 tysięcy lat p. n. e., datowaną na okres neolitu.
Kapliczka Bożej Męki ma postać dwukondygnacyjnego czworoboku ustawionego na masywnym cokole.
W boniowanych ścianach dolnej części znajdują się wysokie nisze sklepione półkoliście. Górna część składa się z czterech arkadek nad filarach zwieńczonych czterospadowym daszkiem i metalowym krzyżem.
Pod arkadkami widoczna jest kamienna figura Najświętszego Serca Jezusa, ustawiona na miejscu drewnianej rzeźby siedzącego Chrystusa w koronie cierniowej, którą w XIX wieku przeniesiono do kościoła dominikanów na Starym Mieście.
Bibliografia:
Gawarecki H., O dawnym Lublinie, Lublin 1974
Kowalczyk I., Zwiedzamy Lublin, Przewodnik, Lublin 2011
Ożóg K. S., Pomniki Lublina, Lublin 2014
1 H. Gawarecki, O dawnym Lublinie, Lublin 1974, s. 323