Kościół pod wezwaniem św. Piotra Apostoła
dawny zespół klasztorny bernardynek, obecnie jezuitów
ul. Królewska 9
Przy dzisiejszej ulicy Królewskiej, dawniej znanej jako Korce, znajduje się kościół św. Piotra. Umiejscowiony jest dość nietypowo, bowiem prezbiterium skierowanym w stronę ulicy. Założenie to zostało zrealizowane z myślą o siedzibie dla sióstr bernardynek, które przybyły do Lublina z Krakowa w 1618 roku. Zgodnie z zakonną regułą, klasztory żeńskie były zakładane w pobliżu męskich, aby móc korzystać z ich duszpasterskiej posługi. Tak i w tym przypadku, kościół bernardynek został wybudowany w pobliżu siedziby bernardynów, frontem skierowany w stronę ulicy Bernardyńskiej, nad którą w XVII i XVIII wieku znajdował się ganek wsparty na szerokiej arkadzie, łączący obydwa klasztory. Po wytrasowaniu ulicy Korce, dawny trakt prowadzący pomiędzy obydwoma kościołami stracił na znaczeniu, wobec czego dziś kościół św. Piotra stoi skierowany tyłem do głównej ulicy.
Budowa kościoła i klasztoru była możliwa dzięki fundacjom, jakie poczynili w 1617 roku chorąży lubelski Piotr Czerny z Witowic oraz cześnik Marcin Siemieński, ofiarowując na ten cel swoje nieruchomości. Rok później wzniesiono drewniany kościółek, przy którym zamieszkało sześć sióstr sprowadzonych z Krakowa. W kolejnych latach majątek bernardynek powiększał się o kolejne darowizny – w 1636 roku, kiedy rozpoczynano budowę murowanej świątyni, obejmował już pięć parcel i trzy kamienice. Zabudowania te są już naniesione na planie miasta z 1647 autorstwa Karola Bekiewicza i ukazują budynek kościoła połączony poprzez kruchtę z klasztorem oraz murem od strony ulicy Bernardyńskiej, przylegającym do dworu Gorajskich. Konsekracji kościoła dokonano w 1658 roku. Początkowo założenie klasztorne obejmowało trzy skrzydła powstałe z przebudowy kamienic i zostało zrealizowane w latach 1669 - 1675. Czwarte skrzydło, wzniesione w latach 1678-1681 nie było spójne z pozostałymi budynkami, które już wówczas były w złym stanie.
W latach 70. XVII wieku do kościoła dobudowano babiniec oraz podwyższono wieżę po północno–zachodniej stronie fasady. W 1768 wybuchł pożar, który zniszczył dużą część zabudowań. Kościół wyremontowano w latach 1770-1780, nadając mu charakter barokowy. Wnętrze zyskało przyścienne filary i chór zakonny dla sióstr, a fasada – barokowy szczyt. Na mocy decyzji władz carskich o kasacie klasztorów w 1864 bernardynkom skonfiskowano ich majątek, pozostawiając je ze skromną pensją. Nie wystarczało to jednak na utrzymanie klasztoru, kościoła i na niezbędne remonty, wobec czego wkrótce budynki zaczęły popadać w ruinę. W 1887 zamknięto klasztor, a sześć ostatnich sióstr przewieziono do innych klasztorów. Kilka lat później rozebrano jego zachodnie skrzydło wraz z barokowym portalem wejściowym z 1667 roku. W 1904 roku wyburzono pozostałe budynki klasztorne, na ich miejscu wznosząc Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców im. A. i J. Vetterów. W 1918 kościół powrócił na własność bernardynek, które w styczniu 1920 zrzekły się go na rzecz zakonu jezuitów.
Kościół św. Piotra jest jednonawową budowlą z węższym i niższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Na elewacji nawy zastosowano dekorację architektoniczną w postaci lizen dzielących ją na dwie kondygnacje. Oprócz nich, w ścianach prezbiterium i nawy znajdują się głębokie, półkoliste nisze z otworami okiennymi zwieńczonymi odcinkiem łuku. Obecna, późnobarokowa fasada widoczna jest tylko w górnej części. Najbardziej dekoracyjny jest smukły szczyt, podzielony korynckimi pilastrami na trzy pola i ujęty po bokach spływami wolutowymi. Całość zwieńczona jest przerywanym naczółkiem. Po lewej stronie fasady, przy północno zachodnim narożniku znajduje się wieża z dekoracją analogiczną jak na elewacji nawy, nakryta hełmem z sygnaturką.
Artykulację wewnątrz świątyni stanowią pilastry, do których dobudowano w XVIII wieku przyścienne filary o kanelowanych trzonach oraz gurty sklepienne. W co drugim przęśle umieszczono półkoliste nisze z ołtarzami iluzjonistycznymi. Neorokokowa polichromia została wykonana w latach 1897-1898 przez lubelskiego malarza Władysława Barwickiego. Do wyposażenia kościoła należy ołtarz główny z 2. połowy XVIII wieku z obrazem św. Piotra Wątpiącego, namalowany przez malarza Antoniego Michalaka. Warto również zwrócić uwagę na obrazy Madonny z lwami i Madonny w mandorli, datowane na XVII i XVI wiek.
Przed wejściem do świątyni znajduje się granitowy pomnik upamiętniający ks. Jerzego Popiełuszkę, zaprojektowany i wykonany przez lubelskiego rzeźbiarza Kazimierza Stasza, odsłonięty jesienią 2003 roku. Na elewacji absydy od strony ul. Królewskiej – krzyż i tablica pamiątkowa ku jego czci.
Opracowała Aleksandra Szymula