Kościół pod wezwaniem św. Jozafata
(dawna cerkiew grekokatolicka, później prawosławna)
dekanat lubelski-śródmiejski
ul. Zielona 3
W 1786 król Stanisław August Poniatowski wydał zezwolenie na budowę świątyni dla greckich kupców mieszkających w Lublinie. Budynek został wzniesiony cztery lata później, na miejscu dworku szlacheckiego stojącego przy ul. Zielonej. Skromna cerkiew grekokatolicka powstała poprzez połączenie i nakrycie dachem dwóch domów mieszkalnych. W 1833 przekształcono ją w cerkiew prawosławną z inicjatywy naczelnika wojennego Lublina gen. Jana Hurko, który przy rozbudowie obiektu planował wyposażyć go w kopułę. Tego planu nie udało się zrealizować ze względów technicznych, w 1857 dobudowano tylko dzwonnicę po zachodniej stronie fasady według projektu lubelskiego budowniczego Ferdynanda Konotkiewicza.
W 1922 świątynia przeszła na własność diecezji lubelskiej, wobec czego została przebudowana i zamieniona na kościół rzymskokatolicki. 10 października 1923 dokonano konsekracji i nadano jej wezwanie św. Jozafata. Niebawem w budynkach przykościelnych zorganizowano Instytut Misyjny dla działalności misyjnej na terenie ZSRR oraz publiczną kaplicę wschodnią z wyposażeniem obrządku wschodniego – zlikwidowane w latach 30. XX wieku. Po II wojnie światowej część budynków przykościelnych zajęto na potrzeby przedszkola i mieszkań. Obecnie pomieszczenia kościelne są udostępniane personalnej parafii obrządku bizantyńsko – ukraińskiego. Działa tutaj również charytatywny punkt Towarzystwa św. Brata Alberta.
Budynek jest prostą, jednonawową świątynią założoną na planie prostokąta. Po kilkukrotnych przebudowach nie posiada on cech stylowych, jedynie fasada i dzwonnica nawiązuje w pewnym stopniu do rosyjskiej architektury cerkiewnej XIX wieku. Fasada zwrócona do ulicy Zielonej jest jednoosiowa, wsparta po bokach filarami i zwieńczona trójkątnym szczytem. Dekorację architektoniczną stanowi portal wejściowy w formie dwóch filarów ze stylizowanymi akantowymi kapitelami, półkolistym tympanonem z krzyżem i płyciną, w której umieszczono przedstawienie gołębicy Ducha św. Powyżej znajdują się dwie prostokątne płyciny z malowidłami przedstawiającymi Jezusa Chrystusa i św. Alberta Chmielowskiego. W szczycie nad skromnym gzymsem umieszczono ślepe triforium. Biforia i triforia zastosowano również w górnych partiach dzwonnicy i ścianie łączącej ją z kościołem.
Wewnątrz znajduje się ołtarz główny z białego marmuru, z obrazem św. Jozafata. Na ścianach wiszą wizerunki Matki Bożej Częstochowskiej i św. Andrzeja Boboli, a w zakrystii przechowywane są obrazy pocerkiewne.
Opracowała Aleksandra Szymula