Pałac Pociejów
ul. Królewska 17
Wśród pałaców na Korcach, czyli przy obecnej ul. Królewskiej, znajduje się pałac Pociejów. Wzniesiony został przy południowej pierzei, u zbiegu z wąską uliczką Żmigród prowadzącą w dół wzniesienia. Budynek powstał w latach 1678–1700 dla hetmana wielkiego koronnego i wojewody litewskiego Ludwika Pocieja na gruntach zakupionych od Szaniawskich, którzy wówczas byli w posiadaniu dużego terenu w okolicach Korców. Po śmierci Pocieja pałac odziedziczyła jego córka Ludwika Borzęcka wraz z mężem Franciszkiem, który wkrótce sprzedał go podkomorzemu lubelskiemu Tomaszowi Długskiemu. W kolejnych latach właścicielami byli książę Aleksander Lubomirski i kupiec Krzysztof Korn, który po pożarze w 1803 sprzedał go Adamowi Umienieckiemu, posiadaczowi wsi Jastków za kwotę 28 000 złp. W tym czasie wzniesiono oficynę równolegle do pałacu na całej szerokości działki. W XIX wieku obiekt jeszcze kilkukrotnie zmieniał właścicieli, aby w 1813 stać się własnością Pauliny Umienickiej voto Makowskiej.
Największe zmiany w obiekcie poczyniła Emilia Bętkowska z Szaniawskich, która w 1857 kupiła nieruchomość. W XIX wieku została dobudowana oficyna wzdłuż ul. Żmigród. W tym czasie wnętrze pałacu przedstawiało się bardzo okazale, bowiem wysokie i obszerne pokoje dekorowane były stiukowymi plafonami z freskami, a ich ściany obite brokatem i adamaszkiem. Na parterze mieściły się pokoje służbowe, a w oficynach – dwie sale bilardowe, pokoje dla dworzan, sala jadalna dla służby oraz kuchnia, łazienki, stajnie i wozownia. W 1871 dobudowano trzecią oficynę, na przełomie XIX i XX wieku – drugie piętro pałacu. Szaniawscy były posiadaczami pałacu pod nr 17 do 1918, później nieruchomość często zmieniała właścicieli, głównie narodowości żydowskiej. W 1929 dobudowano trzecie piętro, adaptując również cały budynek na potrzeby Sądu Okręgowego, a zamienionego w czasie okupacji na niemiecki Sąd Specjalny.
Dziś budynek jest niczym nie wyróżniającą się czterokondygnacyjną i dziewięcioosiową kamienicą na planie prostokąta, z boniowanym parterem i dekoracją w postaci trójkątnych naczółków nad oknami pierwszego piętra. Brama przelotowa na osi środkowej prowadzi na podwórze, z którego widoczna jest elewacja tylna wsparta szkarpami ze względu na obniżenie terenu. Zmiany właścicieli i związane z tym przekształcenia, a także zmiana przeznaczenia pałacu na kamienicę czynszową zniekształciły pierwotny wygląd i układ wnętrz.
Opracowała Aleksandra Szymula
Bibliografia:
H. Wyszkowska, Pałace w Lublinie (cz. 2), „Zoom. Lubelski Informator Kulturalny” 2009, nr 6