Park Ludowy
Na południe od staromiejskiego wzgórza, w dolinie rzeki Bystrzycy na terenie dawnych Piask znajduje się jeden z najmłodszych parków w mieście, tzw. Park Ludowy.
Pomysł jego założenia zrodził się jeszcze w okresie międzywojennym. Podmokłe łąki nad rzeką nie nadawały się pod zabudowę wobec czego postanowiono przeznaczyć je na tereny rekreacyjne. W 1948 rozpoczęto pierwsze prace melioracyjne odwadniające bagnisty obszar, na którym woda gruntowa znajdowała się na poziomie 80 cm, a po ich zakończeniu opadła na głębokość 130 cm. Dwa lata później zatwierdzono do realizacji projekt parku autorstwa Władysława Niemirskiego. Granice założenia wyznaczają dzisiejsze ulice Piłsudskiego od północnego wschodu, Lubelskiego Lipca ‘80 od wschodu, Stadionowa od południa i rzeka Bystrzyca od zachodu.
Na obszarze 31 ha w latach 1955-1957 utworzono nowy park w tzw. czynie społecznym. Miał on być skomunikowany z parkiem Rusałka po drugiej stronie rzeki oraz przez tereny sportowe prowadzić do planowanych w przyszłości realizacji rekreacyjnych we Wrotkowie i Zemborzycach (wybudowany w 1974 Zalew Zemborzycki). Typowy dla socrealizmu układ przestrzenny oparto na dwóch głównych osiach przecinających się po środku oraz rozchodzących się promieniście mniejszych alejkach. Najdłuższą oś poprowadzono jako przedłużenie ul. Dworcowej w kierunku Bystrzycy tworząc dwie równoległe aleje przedzielone pasem zieleni o szerokości około 20 m. Tam też w okresie wiosenno–letnim sadzono jednoroczne i dwuletnie kwiaty w betonowych donicach oraz rabaty różane przedzielone poprzecznymi pasami żywopłotów z cisów, jałowców, żywotników, berberysów i dereni. Na przecięciu osi znajdował się centralny kwietnik.
Największe nasadzenia drzew przeprowadzono w północnej i północno–zachodniej części parku. W zaplanowanych skupiskach i wzdłuż alejek posadzono kasztanowce, topole czarne, wierzby białe i kruche, jawory, klony, olchy i dęby. Odnaleźć można jeszcze jabłonie, derenie, modrzewie i głogi, a wśród krzewów śnieguliczki, ligustry i derenie.
Park ludowy był miejscem spacerowo – wypoczynkowym, który planowano sukcesywnie rozbudowywać o obiekty sportowe i gospodarcze. Do realizacji wszystkich zamierzeń nie doszło, głównie ze względu na mniejszą od zakładanej na początku liczbę odwiedzających. Park cieszył się największą popularnością na początku lat 60. Lublinian przyciągały koncerty i przedstawienia organizowane w amfiteatrze położonym na końcu głównej osi założenia w północno–zachodniej części. Na sztucznie uformowanym terenie wykonano konstrukcję z cegły klinkierowej założoną na odcinku koła. Największą atrakcją parku był jednak samolot pasażerski Lisunow Li–2, produkcji radzieckiej, który pełnił rolę sezonowej kawiarni oferującej kawę, herbatę, napoje i słodycze. Egzemplarz o oznaczeniu SP–LAN, numerze 18424006 oraz imieniu Nelli, od 1962 stał na końcu głównej alei. Prawdopodobnie został sprowadzony do Lublina w częściach i złożony już na miejscu. Tak niespotykana kawiarnia funkcjonowała z powodzeniem do połowy lat 70. kiedy samolot zdewastowano i podpalono. Na terenie parku utworzono miasteczko ruchu drogowego z popularną wypożyczalnią rowerów. Wolny czas można było spędzić przy stolikach do gier planszowych oraz na dużej szachownicy z drewnianymi figurami wysokości około 1 m.
Od końca lat 70. rozpoczął się powolny proces degradacji parku. Nieumiejętna gospodarka podmokłym terenem i złe odprowadzanie wód gruntowych doprowadziło do zamierania niektórych gatunków drzew oraz nadmierny rozrost innych roślin. Wysoki poziom wody na głębokości od 180 do 330 cm powoduje powstawanie zastoisk w czasie roztopów i częste podtapianie tych terenów, a co za tym idzie gnicie i obumieranie roślin. Niewątpliwie znaczącą przyczyną zniszczeń są też produkty uboczne i ścieki przemysłowe pochodzące z sąsiadującej z parkiem przez wiele lat cukrowni, które dostawały się do wód gruntowych i rozkładały w podłożu. Brak systematycznej pielęgnacji roślin do doprowadził także do niekontrolowanego rozrostu samosiewów drzew i krzewów, które zaburzyły zaprojektowany układ kompozycyjny.
Po 2000 usunięto dużą część zniszczonych nasadzeń i poprawiono meliorację parku. W 2004 w południowej części wybudowano obiekty Międzynarodowych Targów Lubelskich o powierzchni 2,5 tys. m2 (obecnie Targi Lubelskie S. A.), rozbudowując je jeszcze w 2011 o halę o powierzchni 8 tys. m2 w wyniku czego zatarto pierwotny układ kompozycyjno-przestrzenny założenia parkowego. Rok później, w ramach prac remontowych alejek, położono nową asfaltową powierzchnię głównej alei oraz ukośnie położonej drogi prowadzącej od ul. Piłsudskiego. Mniej użytkowane drogi w wyniku zaniedbania i braków napraw z czasem właściwie zniknęły, zastąpione przez wiele przedeptów. Oświetlenie głównych dróg parkowych stanowią jeszcze latarnie z lat 60. i 90.
W ostatnich latach pojawiły się plany rewitalizacji Parku Ludowego. Na liście pomysłów, których realizacja miałaby się odbyć jeszcze w 2016 znalazły się kładki między koronami drzew, przystań kajakowa i ścianki wspinaczkowe. W planach jest wykonanie ogrodzonych wybiegów dla psów, boisk sportowych, skateparku oraz miejsca na imprezy plenerowe.
Bibliografia:
Lublin – wczoraj, dziś, jutro, red. K. Szwajca, Kraków 1971
Zins H., Lublin 1317–1967, Lublin 1967
Skomra S., Park ludowy ma być mniejszy, ale ładniejszy, „Kurier Lubelski” 22.09.2015
Szlachetka M., Dlaczego Park Ludowy znika w oczach?, „Kurier Lubelski” 11.05.2014