Powstały osady na Czwartku, Grodzisku, Żmigrodzie, Wzgórzu Staromiejskim i Wzgórzu Zamkowym.

           Położenie na kresach państwa powodowało częste najazdy sąsiadów: Litwinów, Jadźwingów, Rusinów i Tatarów. Konieczne było silniejsze ufortyfikowanie grodu. Z fundacji Bolesława Wstydliwego (lub według innych źródeł księcia ruskiego Daniela Halickiego), na Wzgórzu Zamkowym wzniesiono pierwszą murowaną budowlę w Lublinie, cylindryczną wieżę obronno – mieszkalną nazywaną „donżonem”.

           Z początkiem XIII stulecia do Lublina przybyli dominikanie, którzy zbudowali drewniane oratorium pod wezwaniem św. Krzyża i klasztor na Starym Mieście, gdzie zamieszkują do dziś.

           W latach 80. XIII wieku w mieście wybudowano gotycki kościół farny pod wezwaniem św. Michała Archanioła, który według legendy został ufundowany przez Leszka Czarnego jako wotum za zwycięstwo nad Jadźwingami. Kościół już nie istnieje, został rozebrany w XIX wieku. Dzisiaj można oglądać tylko zrekonstruowane fragmenty fundamentów kościoła na Placu po Farze. Śladem po kościele jest litografia Adama Lerue i makieta znajdująca się we wnętrzu Wieży Trynitarskiej.