Złoty wiek 1569-1648

1569 VII 1 - zawarcie unii polsko–litewskiej zwanej unią lubelską i powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów

1569 VII 19 – odbył się drugi w dziejach Polski hołd lenny złożony królowi Zygmuntowi II Augustowi przez księcia pruskiego Albrechta II Fryderyka Hohenzollerna

1571 - założony został cech mularski

1572 VIII 15 – XII 8 – zaraza morowa w mieście 

1572 - lubelska drukarnia hebrajska staje się (w latach 1572–1685) własnością rodziny Jafów

1575 III 1 – Sebastian Klonowic objął stanowisko pisarza miasta Lublina

1575 V 7/8 – jeden z największych pożarów w dziejach Lublina strawił prawie całe miasto; odbudowa nadała miastu wygląd renesansowy

1578 III 3 – na Sejmie Warszawskim król Batory powołał Trybunał Główny Koronny – najwyższą instancję sądową dla obszaru Małopolski, z siedzibą w ratuszu w Lublinie; ze względu na długo trwające sesje trybunalskie w bliskiej odległości od murów miasta wybudowano wówczas wiele siedzib należących do możnych rodzin szlacheckich uczestniczących w obradach

1580–1764 - działalność Sejmu Czterech Ziem – instytucji reprezentującej Żydów przed monarchą, stanowiącej żydowskie prawo i rozsądzającej spory

1581–1773 - działalność zakonu jezuitów; w 1773 zakon został skasowany, a lubelska szkoła jezuicka przekształcona w Wojewódzką Szkołę Świecką w związku z powołaniem Komisji Edukacji Narodowej

1582 – zaczęła działać szkoła dla młodzieży szlacheckiej

1583 III 12 – król Stefan Batory w Niepołomicach postanawia, by obywatele miasta Lublina okazali sprzeciw rozkrzewianiu się wyznawców sekty ariańskiej w Lublinie i wystawianiu przez nich gmachów do zgromadzeń religijnych

1584 VIII 22 – nagła śmierć Jana Kochanowskiego w Lublinie

1585 XII – Brama Krakowska zyskała nowy dzwon

1586 – zostało założone kolegium jezuickie, w jego programie znalazła się gramatyka, syntaksa, humaniora, w tym język grecki i hebrajski oraz retoryka

1586–1625 - budowa kościoła jezuitów św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, jednej z pierwszych barokowych budowli w Polsce; obecnie archikatedra lubelska

1588 - założony został cech piekarski

1596 - założony został cech miecznicki

1597 - założony został cech cyruliczy

1598 I 5 – Wojciech Oczko, doktor medycyny i nadworny lekarz Zygmunta III, zakupił od Stanisława Lubomelskiego, za sumę 8 tysięcy złotych, folwark nad rzeką Czechówką (obejmował około 12 łanów ziemi)

1599 I 8 – odbyły się wybory władz miejskich: na miejsce zmarłego burmistrza Stanisława Kiełczowskiego, aptekarza, wybrano Adama Masło, wójta sądowego, na stanowisko drugiego burmistrza został wysunięty Sebastian Acernus (Klonowic)

1602 - śmierć Sebastiana Fabiana Klonowica, poety, rajcy miejskiego i burmistrza

1604 – zakończona został budowa kościoła św. Jana Ewangelisty i św. Jana Chrzciciela

1605 VIII 8 – król Zygmunt III nadaje staroście lubelskiemu Janowi Firlejowi miejsca błotne pod zamkiem lubelskim za 6 złotych rocznego czynszu i pozwala cały ten teren z wyspą na stawie zabudować, uprawiać i otoczyć fosami

1607–1608 – w kolegium jezuickim wprowadzono matematykę i fizykę

1610 IV 29 – fundacja klasztoru karmelitów bosych w Lublinie przy kościele szpitalnym pod wezwaniem Ducha Świętego (Krakowskie Przedmieście)

1610 V 2 – uroczyste wprowadzenie karmelitów bosych do kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego

1610 VII 22 – zatwierdzenie fundacji lubelskiej przez króla Zygmunta III Wazę

1611

– podniesienie klasztoru karmelitów bosych do godności przeoratu i ustanowienie w nim kolegium filozoficzno-teologicznego

– dekretem króla Zygmunta III przeniesiono elekcję do rady miejskiej z 8 stycznia na wigilię nowego roku z powodu zajmowania ratusza przez sądy ziemskie

– król Zygmunt III zezwolił na wyrównanie doliny – od murów oo. Jezuitów do Bramy Krakowskiej – oraz na otoczenie miasta nowymi murami. Wyraża zgodę na przeniesienie wag publicznych na plac przed Bramą Krakowską

1613–1619 – budowa renesansowego kościoła pw. Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel (obecnie nieistniejący)

1614 - założony został cech piwowarski, rymarski (do tego cechu wchodziły: siodlarski, kaletniczy i gaśniczy)

1615 – ukazał się pierwszy lubelski kalendarz, hebrajski kalendarz „Sefer Ibronoth”

1615 V 9 – trzej lubelscy księgarze wystąpili przed radzieckim sądem miejskim z oskarżeniem skierowanym przeciwko Janowi Kownackiemu, zarzucając mu uprawianie handlu książkami heretyckimi

1616 VII 13 – pierwsza publiczna dysputa w kościele Ducha Świętego teologów karmelitańskich z przedstawicielami braci polskich

1616 – założony został cech ślusarski (w tym: zegarmistrzowski, rusznikarski), ponownie bednarski, stelmaski, kołodziejski, powroźniczy

1617 – założony został cech miechowniczy

1618 - widok Lublina zachowany w dziele Jerzego Brauna i Abrahama Hogenberga Civitatis Orbis Terrarum

1619 VI 14 – wyrok sądu skazywał Kownackiego na pozbawienie prawa miejskiego i zabraniał mu sprzedaży dzieł heretyckich

1619 VII 21 – konsekracja kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (Matki Bożej Szkaplerznej) przez arcybiskupa Jana Andrzeja Próchnickiego, metropolitę lwowskiego

1619 – założony został cech hafciarski i rękawniczy

1620 VII 5 – druga dysputa teologiczna w kościele pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel karmelitów bosych i braci polskich

1622

– na mocy nowej umowy z radą miasta zrzeczenie się praw do kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego

- budowa dworu Rafała Leszczyńskiego z przeznaczeniem na zbór kalwiński

1623

- budowa murowanego kościoła św. Krzyża; obecnie kościół akademicki KUL

– w drukarni hebrajskiej wydrukowano Księgę Zohar

1624 – przybycie do Lublina karmelitanek bosych

1625 – epidemia zarazy

1630

- powstanie pierwszej polskiej drukarni Pawła Konrada na Czwartku; pierwszą wydrukowaną książką był Słonecznik albo porównanie woli ludzkiej z wolą boską o tematyce religijnej autorstwa kalwina Drekseliusa (obecnie w posiadaniu Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej)

– zakup od kalwina Rafała Leszczyńskiego, wojewody bełskiego placu z dworem warownym i jego przebudowa na klasztor dla karmelitanek bosych (obecna siedziba karmelitów bosych)

– dżuma w Lublinie pochłonęła około 5 tysięcy ofiar

1630 V 11 – król Zygmunt III w liście polecił biskupowi krakowskiemu Marcinowi Szyszkowskiemu upomnieć wojewodzinę lubelską Zasławską, by w kamienicy swej zboru kalwińskiego nie utrzymywała

1630 VI 30 – król Zygmunt III surowo rozkazał urzędnikom miasta Lublina zakazanie popierania różnowierców

1631 – dla odwrócenia epidemii w mieście odprawiono uroczystą procesję, a całe miasto oddało się pod opiekę św. Stanisława Kostki

1632 VII 2 - erygowanie klasztoru karmelitanek bosych pod wezwaniem św. Józefa przy obecnej ul. Świętoduskiej (siostry od wezwania klasztoru zwano „józefatkami”)

1635–1649 - budowa kościoła salezjanów Matki Bożej Wspomożenia Wiernych na Kalinowszczyźnie

1635 XII 8 – erygowanie Bractwa Szkaplerza Świętego

1635 – druk w drukarni Pawła Konrada najstarszego polskiego kalendarza lubelskiego „Kalendarz świąt rocznych […] na Rok Pański 1636” Jerzego Lemki

1636 – zakończyła działalność drukarnia Pawła Konrada, w ciągu sześciu lat działalności oficyna wydała 42 druki

1636–1649 – po śmieci Pawła Konrada drukarnię prowadziła jego żona Anna, w tym okresie wydała 61 druków

1640 VIII 5 i 6 – O.O. Jezuici w kościele swoim obchodzili stuletnią rocznicę założenia zakonu, a uczniowie konwiktu jezuickiego odegrali dialog w 6 aktach pod tytułem: „Kościół w tym wieku, sta lat od Herezyey obroniony i po świecie szeroko rozszerzony, przez zakon Soc. Jesu. podczas wesołego dziękczynienia za szczęśliwe tego zachowanie i pomnożenie na Akcyey podany w Lublinie r. p. 1640”

1640 – przed sądem miejskim w Lublinie toczył się proces przeciw Zofii Filipowiczowej i kilku innym guślicom z Kozic i okolicznych wsi, oskarżonych o czary, które miały doprowadzić do śmierci szlachcica Jana Podlodowskiego, a następnie nastawały na zdrowie i szkodziły jego synowi Pawłowi Podlodowskiemu

1641 – na druku Praesepe gloriosum Christi, wydanym z okazji świąt Bożego Narodzenia, pojawia się po raz pierwszy w historii lubelskich publikacji reprodukcja herbu Lublina

1642 - założony został cech szmuglerski

1644 VIII 28 – konsekracja kościoła pod wezwaniem św. Józefa Oblubieńca NMP przez biskupa Andrzeja Gembickiego, ordynariusza łuckiego (dawny kościół karmelitanek a obecnie karmelitów bosych)

1646 - sprowadzenie do Lublina augustianów i początek budowy kościoła św. Agnieszki na Kalinowszczyźnie