Lata niewoli 1795-1918

1795–1809 - Lublin pod zaborem austriackim

1796 III 21 – w Wiedniu wydany został Uniwersał cesarza austriackiego donoszący o rozbiorze Polski

1803 IV 20 – na przedmieściu Korce spłonął kościół i klasztor Karmelitów Bosych (obecnie Nowy Ratusz)

1805 IX 23 – została utworzona diecezja lubelska

1806–1852 – działała jedna z pierwszych księgarń w Lublinie, założona przez Kazimierza Szczepańskiego (1771–1854) w kamienicy na Rynku pod numerem 19

1809–1815 – Lublin znalazł się w Księstwie Warszawskim

1809 – miasto wyzwoliły wojska księcia Józefa Poniatowskiego, Lublin włączony został do Księstwa Warszawskiego

1810 IX 17 – Lublin został włączony do rzędu miast municypalnych (tj. Warszawy, Poznania, Torunia i Kalisza)

1811 V 17 – z inicjatywy profesorów Lubelskiej szkoły Departamentowej powstaje pierwsza biblioteka publiczna – Instytut Bibliopoliczny, działający do 1813 roku w pałacu Adama Umienieckiego (ul. Królewska 17)

1811

– została założona szkoła elementarna

- powołanie loży masońskiej „Wolność Odzyskana” z inicjatywy gen. Ludwika Kamienieckiego

pierwsze pochówki lubelskich wolnomyślicieli na cmentarzu „Pod Lipkami”. (Nagrobki te obecnie znajdują się w sektorze 4b, charakteryzuje je brak symboli religijnych)

1812–1813 – siedziba Departamentu i Tymczasowego Rządu Galicji

1812–1915 – działa biblioteka przy Szkole Wojewódzkiej Lubelskiej

1813–1823 – działa drukarnia Jana Karola Pruskiego

1815

- na mocy ustaleń Kongresu Wiedeńskiego Lublin znalazł się w granicach Królestwa Polskiego podporządkowanego carskiej Rosji, został stolicą województwa

- powołanie Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności

1816 VI 5 – ukazało się Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Dobroczynności w Lublinie

1816–1847 – działa drukarnia Kazimierza Szczepańskiego, opuściło ją 21 druków

1817 X 15 – jadąc na inspekcję twierdzy zamojskiej, w Lublinie zatrzymał się wielki książę Konstanty. Zarządził wojskową paradę miejscowego garnizonu, nie przypadła mu do gustu, w czasie jej trwania rozkazał aresztować generała Żółtowskiego odpowiedzialnego za popis i odprowadzić go na 24 godziny do aresztu

1817 X 18 – w drodze powrotnej z Zamościa przybył wielki książę Konstanty

1817 X 19 – kolejna wojskowa parada i znowu dowódca garnizonu został prosto z placu skierowany do aresztu

1817 – Jan Kanty Krzyżanowski wprowadził do szkoły elementarnej metodę Lankastra (wzajemnego nauczania)

1817–1918 – działa Drukarnia Rządowa (zwana też pojezuicką)

1818 V 1 – przez Lublin przejeżdżał cesarz i król Polski Aleksander I

1818 V 23 – powstało Towarzystwo Przyjaciół Nauk

1818 – powstaje biblioteka loży masońskiej „Prawdziwa Jedność”

1819 I 1 – założono Szkołę rzemieślniczo-niedzielną (w 1834 roku miała 86 uczniów)

1820 X 13 – po czterech miesiącach budowy stanął pierwszy w Lublinie, a drugi w Polsce, stały budynek teatralny Łukasza Rodakiewicza przy ul. Jezuickiej 20

1820–1827 – na Krakowskim Przedmieściu działała Księgarnia Lubelskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 

1821 III 21 – dekretem Namiestnika Królestwa Polskiego, gen. Józefa Zajączka, na terenie Królestwa została zniesiona dawna żydowska organizacja kahalna, której tradycja w Lublinie sięgała XV wieku, utworzono lubelski Okręg Bożniczy

1823–1826 - odbudowa zamku w stylu neogotyckim z przeznaczeniem na więzienie według projektu Jana Stompfa

1824 – do Lublina przybył z Krakowa teatr starosty brzegowego Jacka Kluszewskiego

1826 - budowa nowego ratusza przy placu Łokietka według projektu Aleksandra Groffe

1826 - widok Lublina na obrazie „Wjazd gen. Zajączka do Lublina” Filipa Dombecka, przechowywany obecnie w ratuszu

1827 XII 11 – w kancelarii ziemskiej Jana Wasiutyńskiego, Józef Sztein, doktor medycyny i chirurgii, obywatel miasta Lublina, ufundował stypendium dla studentów medycyny

1827–1853 – działa drukarnia Szabsa Gutfelda

1828–1856 - na Krakowskim Przedmieściu 136 (obecnie nr 17) działała księgarnia Samuela Streibla

1830 XI 30 – XII 2 – w tych dniach nie docierała poczta z Warszawy

1830 XII 4 – Andrzej Edward Koźmian przywiózł z Warszawy rozkaz generała Chłopickiego o rozpoczęciu powstania, Lublin stał się ośrodkiem zrywu patriotycznego i ofiarności mieszkańców w zbiórce środków materialnych na wojsko

1830 XII 5 – w Lublinie ukazał się pierwszy numer dziennika „Kurier Lubelski”

1830 XII 10 – odezwa Rady Obywatelskiej województwa lubelskiego do rodaków w związku z wybuchem powstania listopadowego

1831 II 5 – ukazał się ostatni numer „Kuriera Lubelskiego”

1831 II 8 – Lublin znalazł się w rękach wojsk rosyjskich pod dowództwem generała Krentza

1831 III – Lublin na krótko został uwolniony przez korpus generała Dwernickiego

1831 – Lublin został stolicą guberni lubelskiej, w korespondencji urzędowej wprowadzono język rosyjski

1832 VIII 27 – biskup lubelski Józef Marceli Dzięcielski przeniósł nabożeństwa z fary do obecnej katedry, likwidując jednocześnie w kościele farnym liczącą kilkaset lat parafię

1833 IV 26 – zarządzenie prezesa Komisji Województwa Lubelskiego Antoniego Rostworowskiego zakazujące pod karą sądu wojennego rozsiewania wiadomości politycznych w związku z pojawieniem się na Lubelszczyźnie partyzantki Zaliwskiego

1835 - powstanie wytwórni maszyn i urządzeń rolniczych Jana Douglasa i Andrzeja Kedyslie

1836 – polecono budowniczemu wojewódzkiemu inż. L. Szawłowskiemu wykonanie projektu zadaszenia fary

1837

- założenie Ogrodu Saskiego z inicjatywy Feliksa Łodzi–Bieczyńskiego

– z inicjatywy księdza Michała Leszczyńskiego wybudowano na cmentarzu „Pod Lipkami” kaplicę cmentarną. Początkowo była pod wezwaniem Pana Jezusa Ukrzyżowanego, obecnie jest to kościół rektoralny pod wezwaniem Wszystkich Świętych, a jego obecny kształt pochodzi z 1989

1838–1933 – działa księgarnia Arctów

1839 – ukazuje się przewodnik po Lublinie Obraz miasta Lublina Seweryna Zenona Sierpińskiego

1840 – zarządcą cmentarza „Pod Lipkami” został Antoni Kozyrski, kapitan Wojska Polskiego. Jego zasługą było uporządkowanie cmentarza, wyznaczenie kwater, alei do stawiania pomników oraz miejsc do grzebania zmarłych w grobach stałych i czasowych

1844 - utworzenie przez Karola Rudolfa Vettera w budynkach poreformackich browaru; rozpoczęcie produkcji pierwszego ciemnego piwa na Lubelszczyźnie

1845 – Rząd Gubernialny Lubelski udzielił Dawidowi Bairdowi, Szkotowi, pozwolenia na założenie fabryki maszyn rolniczych

1847–1949 – działa drukarnia Kossakowskich

1852 V 26 – po żałobnym nabożeństwie w katedrze przeniesiono uroczyście szczątki z przykościelnego cmentarza i katakumb fary na cmentarz przy ulicy Lipowej

1853 – za sprawą Komisji Rządowej i Skarbu Urzędu Guberni Lubelskiej przyznano dozorowi cmentarza kolejne 1,5 morgi ziemi

1858 – fabrykę maszyn rolniczych Bairda przekształcono w fabrykę Bairda i Mac Leoda

1859–1861 - budowa pałacu gubernialnego przy placu Litewskim

1860 - powstanie fabryki kotłów parowych Alberta Plage przy ul. Miedzianej, przekształconej później w fabrykę samolotów i karoserii samochodowych

1861 - budowa gmachu poczty przy Krakowskim Przedmieściu, rozbudowa w latach 20. XX wieku według projektu Bohdana Kelles – Krause i Jerzego Siennickiego

1861 – w mieście odbywały się manifestacje patriotyczne z udziałem młodzieży. Po wprowadzeniu jesienią stanu wojennego nastąpiły masowe aresztowania

1861 X 14 – w Lublinie wprowadzono stan wojenny

1863 – udział mieszkańców Lublina w powstaniu listopadowym

1863 III 6 – rozstrzelano dowódcę powstańczego Kazimierza Bogdanowicza

1863 VI 16 – powieszono Leona Frankowskiego, powstańczego komisarza województwa lubelskiego

1863 XI 7 – miasto Lublin zostało podzielone na trzy cyrkuły policyjne

1865–1878 – ukazywał się „Kurier Lubelski”

1865–1890 – działa Zakład Artystyczno-Litograficzny i Drukarnia Józefa Nowaczyńskiego

1869 - Jan Matejko maluje obraz „Unia Lubelska” z okazji 300-nej rocznicy uchwalenia unii polsko – litewskiej; od 1957 roku dzieło to znajduje się w Muzeum Zamkowym jako depozyt przekazany przez Muzeum Narodowe w Warszawie

1869–1924 – ukazywał się „Kalendarz Lubelski” wydawany i drukowany przez oficynę Kossakowskich

1870 – zakupiono kolejne 4 morgi ziemi na cmentarz przy ul. Lipowej

1871 – ukazał się „Kalendarz Fotograficzny Nowaczyńskiego na rok 1871” - pierwszy 'album fotograficzny' Lublina

1872 – przy cmentarzu „Pod Lipkami” wybudowano dom pogrzebowy

1874 - budowa soboru prawosławnego na placu Litewskim według projektu gen. Chlebnikowa; rozbiórka w latach 20. XX wieku

1875 III 23 – podjęto decyzję o lokalizacji dworca na przedmieściu Piaski

1875 XII 22 – 1911 – ukazuje się „Gazeta Lubelska”

1877 VIII 29 - uruchomienie linii kolejowej „Nadwiślańska” łączącej Lublin z Warszawą i Kowlem; początek dużego rozwoju gospodarczego miasta

1882 – inżynier Anastazy Lubomił Suligowski zakończył budowę gazowni, zdolność produkcyjna zakładu wynosiła 550 tysięcy metrów sześciennych gazu rocznie

1883 – przy ulicy Kapucyńskiej powstała pierwsza księgarnia Kiesewetterów

1884 VI 25 – zawiązano spółkę „Teatr Lubelski” dla wybudowania gmachu teatralnego z lokalem dla resursy kupieckiej

1886 III – odbyło się otwarcie teatru i inauguracyjne przedstawienie

1890–1932 – w miejsce Zakładu Nowaczyńskiego działa Józef Pietrzykowski

1894 – wybudowano cukrownię na przedmieściu Piaski

1898 - powołanie Towarzystwa Muzycznego, działającego do dziś pod im. Henryka Wieniawskiego

1898–1900 – budowa wodociągów, ujęć wody ze studzien artezyjskich, stacji pomp i budowa wieży ciśnień na placu Wolności 

1899 II 26 – malarz i regionalista lubelski, Józef Smoliński, odsłonił na basztce prowadzącej na chór malowidło fundacyjne z portretem Władysława Jagiełły

1899 – powierzchnia cmentarza „Pod Lipkami” wynosiła 17,5 morgi tj 9,8 ha. W latach 20. XX wieku powiększono go o kolejne 2,9 ha

1899–1900 - budowa gmachu Kasy Przemysłowców Lubelskich według projektu Gustawa Landau; obecnie hotel Lublinianka

1900 - utworzenie zakładów mechanicznych Plage & Laśkiewicz na Bronowicach produkujących samoloty

1901 VI 22 - VII 4 – w Lublinie na placach przy ulicy Lipowej odbyła się wystawa Rolniczo-Przemysłowa

1901 – istniejący dom pogrzebowy powiększono o kancelarię, pokój felczera i dozorcy oraz dobudowano piętro. Do dziś w budynku tym mieści się Dozór Cmentarzy Rzymskokatolickich w Krakowie

1902 – Lublin potajemnie odwiedził Józef Piłsudski, spotkał się z innymi spiskowcami w prywatnym mieszkaniu przy ul. Gubernatorskiej (dziś ul. Kościuszki)

1903 XII 14 - „Gazeta Lubelska” zapowiedziała przyjazd Henryka Sienkiewicza

1903 XII 19 – do Lublina przybył Henryk Sienkiewicz wraz z prelegentami, synem, córką i jej przyjaciółką panną Abakanowicz

1903 XII 20 – Henryk Sienkiewicz, po złożeniu wizyty biskupowi Franciszkowi Jaczewskiemu, po południu odjechał do Warszawy

1904 I 23 – 25 - Henryk Sienkiewicz ponownie przebywał w Lublinie

 1905 I – strajki robotników w fabrykach lubelskich: Wolskiego, Mortiza i Plagego. Do strajków przyłączyła się postępowa inteligencja oraz młodzież szkolna, żądająca polskiej szkoły

1905 II 12 – odezwa uczennic gimnazjum żeńskiego lubelskiego w sprawie wprowadzenia polskiej szkoły

1905 – powstało Stowarzyszenie „Światło”, jego celem było szerzenie oświaty w jak najszerszych warstwach społeczeństwa (specjalne odczyty wygłaszali między innymi Andrzej Niemojewski, Ludwik Krzywicki, Stanisław Wojciechowski, późniejszy prezydent Rzeczypospolitej)

1906 XI 10 – w gmachu Szkoły Handlowej przy ul. Bernardyńskiej 14 otworzono Bibliotekę Polskiej Macierzy Szkolnej (PSM)

1906 - otwarcie Muzeum Lubelskiego

1906–1907 - powołanie przez rodzinę Vetterów nowoczesnej Szkoły Zgromadzenia Kupców przy ul. Bernardyńskiej z wykładowym językiem polskim; obecnie Zespół Szkół im. Juliusza i Augusta Vetterów

1906–1913 – ukazywał się nowy „Kurier”

1906–1931 – ukazywał się dziennik „Ziemia Lubelska”

1907 V 26 - otwarcie Biblioteki Lubelskiej im. Hieronima Łopacińskiego w zabudowaniach klasztoru podominikańskiego; obecnie Wojewódzka Biblioteka Publiczna

1907 – PSM a wraz z nią Biblioteka zostały zlikwidowane

1908 – otwarto ponownie Bibliotekę pod szyldem Towarzystwa Czytelni Lubelskiej

1910–1911 - budowa secesyjnego gmachu Gimnazjum Męskiego im. Stefana Batorego przy ul. Ewangelickiej; obecnie Collegium Iuridicum KUL

1912 – nazwę ulicy Cmentarnej prowadzącej do cmentarza zmieniono na Lipową

1913 III 15 – działalność handlową rozpoczęło Lubelskie Stowarzyszenie Spożywców. Jego organizatorami byli Jan Hempel i jego siostra Wanda Poplewska

1914 III 4 – rozpoczęło działalność towarzystwo „Muzeum Lubelskie”

1914 VII 28 – odbył się uroczysty pogrzeb biskupa Franciszka Jaczewskiego

1914 VII 30 – wieczorem rozlepiono na ulicach Ukaz Najwyższy o mobilizacji w Lublinie i powiecie lubelskim

1914 VII 31 – ogłoszono w guberni lubelskiej stan wojenny

1914 VIII 7 – „Ziemia Lubelska” zamieściła terminowy telegram wysłany przez własnego korespondenta z Petersburga donoszący, iż w dniu poprzednim to jest 6 sierpnia 1914 o godzinie 6.15 po południu Austria wypowiedziała wojnę Rosji

1914 XI 5 – uruchomiono stałą komunikację samochodową między Lublinem i Zamościem. Codziennie o godzinie 4 po południu wyruszał spod Hotelu Polskiego w Lublinie autobus, który wracał następnego dnia z rana z Zamościa zabierając pasażerów sprzed Hotelu Lwowskiego

1914 XI 12 – Lublin odwiedził, w wielkiej tajemnicy ze względu na toczącą się wojnę, car imperium rosyjskiego Mikołaj II

1915 VII 30 – po ewakuacji władz carskich, miasto zajęły wojska niemiecko-austriackie, były wśród nich oddziały Legionów Polskich

1915 VIII 2 - wizyta marszałka Józefa Piłsudskiego w Lublinie

1915 IX 30 – powstało Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamojskiego

1915 X 1 – Lublin stał się centrum władz okupacyjnych i stolicą części Królestwa zajętej przez Austriaków oraz siedzibą Generalnego Gubernatorstwa

1915 XI – w budynku lubelskiego teatru przy ul. Szpitalnej 2 (obecnie Peowiaków) utworzono Bibliotekę Centralną

1916 - odsłonięcie pomnika Konstytucji 3-go Maja na placu Litewskim w 125. rocznicę jej uchwalenia

1916 IV 25 – 28 – w Lublinie przebywał Józef Piłsudski

1916 X 28 – poszerzenie obszaru miasta Lublina: po lewobrzeżnej stronie Bystrzycy – Wieniawa, Czechówka, Rury Brygidkowskie, Tatary i Tatary-Łąki, po prawobrzeżnej – Bronowice, Kośminek, Dziesiąta i „Za Cukrownią”, obszar miasta wzrósł z 827,4 ha do 2 691 ha