Dzisiejsza data:

TADEUSZ WITKOWSKI

(6 stycznia 1904 Lublin – 27 maja 1986 Lublin)

architekt, autor wielu projektów domów mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej w Lublinie

           Urodził się w Lublinie, w dzielnicy Piaski, jako syn cieśli Wawrzyńca Witkowskiego i Marii z Butyńskich. W 1923 ukończył Gimnazjum Filologiczne (Szkołę Lubelską) i rozpoczął studia na Wydziale Budownictwa Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, trzy lata później uzyskując uprawnienia zawodowe. Po powrocie do Lublina rozpoczął pracę w Wydziale Budownictwa Zarządu Miasta Lublina, jednocześnie kontynuując naukę na wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

            Pierwsze jego prace pochodzą z 1925 roku: projekt dworku polskiego Władysława Szulca-Holnickiego w Krzywdzie w powiecie łukowskim oraz projekt dworu w Anielinie (niezrealizowany). W 1928 Witkowski dołączył do Koła Architektów, a rok później podjął się samodzielnego projektowania, otwierając pracownię przy ul. Zielnej (obecnie ul. Bieczyńskiego). Był architektem niezwykle płodnym. Do wybuchu II wojny światowej zaprojektował wiele willi i budynków użyteczności publicznej, zarówno w Lublinie jak i okolicznych miasteczkach: Lubartowie, Jeziorzanach, Starościnie, Zemborzycach. W 1936 ożenił się ze Stanisławą Majewską. Studia architektoniczne ukończył dyplomem dopiero w 1946, co nie przeszkodziło mu do tej pory w realizacji kariery. Przez trzy kadencje pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Jego pasją była także fotografia. W latach 70. aktywnie działał w Zarządzie Głównego Związku Polskich Artystów Fotografów. Napisał pracę doktorską na Politechnice Warszawskiej na temat Stanisława Noakowskiego, interpretując jego dzieła.

           Tadeusz Witkowski był niezwykle pracowity i zaangażowany w tworzenie kolejnych projektów, zawsze skupiony na swojej pracy i milczący. Uchodził za człowieka dystyngowanego, o ogromnej kulturze osobistej i dobrych manierach. Nigdy się nie spieszył i wszystko robił z namysłem. Był zakochany w Lublinie, swoje projekty realizował z myślą o mieście i mieszkańcach. Przykładem jest budynek Państwowych Domów Towarowych, umiejscowiony i zaprojektowany w taki sposób, aby nie zasłaniał kościoła powizytkowskiego przy ul. Narutowicza. Dużo podróżował, między innymi do Włoch, Austrii, Niemiec, Danii, Grecji i Turcji. Skrupulatnie się do tych wypraw przygotowywał, planując miejsca i zabytki, które chciał zobaczyć. Ta drobiazgowość u architekta widoczna była szczególnie w gospodarowaniu finansami. Witkowski był bardzo zamożnym człowiekiem, którego stać było na rzadkie w tamtych czasach luksusy. Jego willa przy ul. Ogrodowej posiadała osobne mieszkania na wynajem, w tym trzy o powierzchni 125 m2, po wojnie zajęte przez dokwaterowanych odgórnie lokatorów. Małżeństwo Witkowskich zajmowało jeden z największych lokali, wyposażając je w dzieła sztuki, między innymi rysunki Jana Matejki i Józefa Chełmońskiego, akwarele Leona Wyczółkowskiego, maskę pośmiertną Stanisława Noakowskiego. Wszystkie te cenny przedmioty architekt ukrywał w garażu w obawie przed kradzieżą, w domu zastępując je kopiami. Oszczędzał każdą złotówkę, podróżując jak najmniejszym kosztem.

           Zmarł bezpotomnie, spoczął w grobowcu własnego projektu na cmentarzu przy ul. Lipowej. Majątek małżeństwa w postaci obrazów, rzeźb, porcelany i wyposażenia domu został przekazany, zgodnie z ich wolą, na rzecz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Po śmierci żony w roku 1991 utworzono Fundację im. Stanisławy i Tadeusza Witkowskich na rzecz uzdolnionych studentów KUL.

           Projekty i realizacje Tadeusza Witkowskiego reprezentują styl modernizmu, charakterystyczny w 1. połowie XX wieku. Według założeń tego nurtu, forma budynku ma wynikać z jego funkcji. Modernizm zrywa całkowicie z wcześniej panującym eklektyzmem i stylami historyzującymi, skupiając się na funkcjonalności pozbawionej detali architektonicznej i ozdobników. Kubistyczna zazwyczaj bryła budynku posiadała jednolite połacie ścian, przeprute dużymi oknami lub witrynami. W przypadku obiektów użyteczności publicznej, stawiano na duże przestrzenie, powstałe przez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych. Projekty Witkowskiego posiadają wszystkie te cechy i mogą być przykładem dobrze przemyślanych rozwiązań na gruncie lubelskim.

Realizacje ważniejszych projektów Witkowskiego w Lublinie:

przebudowa domu przy ul. Orlej (1927)

przebudowa domu przy ul. Chłodnej (1927)

przebudowa domu inż. F. Papiewskiego przy ul. Zamojskiej (1928)

dom J. Świckiego przy ulicy Lipowej (1930)

willa ks. Zalewskiego przy ul. Granicznej (1931)

dom dr E. Scholtza przy ul. Narutowicza (1931)

willa przy ul. Głowackiego (1932)

willa dr C. Chramińskiego przy ulicy Ogrodowej 8a (1932)

drewniany kościół Najświętszego Serca Jezusowego w dzielnicy Dziesiąta (przeniesiony w 1989 do Pilaszkowic, 1933)

Szkoła Powszechna nr 1 i 14 przy ul Kunickiego 116 (obecnie gimnazjum, wcześniej ul. Bychawskiej, 1934)

willa dr płk Bieńska przy ul. Dubois (wcześniej ul. Lisa-Kuli, 1935)

własna willa przy ul. Ogrodowej 8b (1937)

dom J. Krausego przy ul. Żwirki i Wigury (1939)

budynek Gmachu Fizyki i Chemii przy ul. M. Curie-Skłodowskiej wraz z Czesławem Gawdzikiem (1948)

Wytwórnia Surowic i Szczepionek przy ulicy Uniwersyteckiej (1949–1950)

budynek Lubelskich Zakładów Graficznych przy ulicy Unickiej (1951–1952, zburzony)

budynek kliniki weterynaryjnej przy ul. Głębokiej wraz z Cz. Gawdzikiem (1953)

Powszechny Dom Towarowy przy ulicy Kapucyńskiej (1955)

Biblioteka Międzyuczelniana przy ulicy Radziszewskiego 11 (1961)

BIBLIOGRAFIA:

Danczowska H., Architekt T. Witkowski. Kalendarium życia i twórczości 1904–1986, Lublin 2009

Domagała M., Tadeusz Witkowski. To on w dużym stopniu stworzył Lublin, jaki dziś znamy, „Gazeta Wyborcza. Lublin” 01.01.2016 (http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,48724,21180133,tadeusz-witkowski-to-on-w-duzym-stopniu-stworzyl-lublin-jaki.html dostęp 3.01.2017)

Grafika losowa