Dzisiejsza data:

Kościół Mariawitów pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy

ul. Paganiniego 1

           Lublin jest miastem, w którym na przestrzeni wieków osiedlili się przedstawiciele różnych wyznań religijnych. Ta wielonarodowość i wielokulturowość widoczna jest dziś szczególnie w architekturze sakralnej. Pomimo dominacji w krajobrazie kościołów katolickich budowanych w dużej części na potrzeby sprowadzanych do miasta zakonów, zachowało się także kilka świątyń przeznaczonych dla wyznawców innych gałęzi chrześcijaństwa. Wśród nich znajduje się kościół mariawitów wybudowany na Czechowie, na stoku wzgórza nad ul. Północną.

            Zgromadzenie mariawitów zostało założone w Płocku 2 sierpnia 1893 przez Marię Franciszkę Kozłowską, która powołała Zgromadzenie Kapłanów Mariawitów Nieustającej Adoracji Ubłagania. Jego członkami zostali rzymskokatoliccy księża, którzy uznali autentyczność objawień s. Kozłowskiej. Powołując się na boskie objawienie, zapoczątkowała działalność sióstr ubogich św. Klary, które za cel przyjęły sobie życie w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie oraz naśladowanie życia Maryi i szerzenie jej kultu. Wspólnota mariawitów (od Mariae vitae czyli życie Maryi), pomimo starań o legalizację, po trzynastu latach została obłożona ekskomuniką, w wyniku której zabroniono jej dalszej działalności. Prawo do wyznawania własnej religii otrzymała w 1912 od władz carskiej Rosji.

           Mariawicka świątynia powstała prawdopodobnie na ruinach starszej, być może obronnej budowli. Pierwsze wzmianki o zabudowie na tym terenie pochodzą z 1470 i mówią o murowanej kamienicy ufundowanej przez Piotra Konińskiego herbu Rawicz. W XVII wieku zabudowania te zostały przekształcone przez Lubomelskich na tzw. fortalicium – niewielką budowlę o cechach obronnych, zniszczoną w czasie najazdów kozackich i przejętą później przez rodzinę Tarłów. W 1764 zawaliło się sklepienie jednego z pomieszczeń, w wyniku czego śmierć poniosły cztery kobiety. Od tego czasu budynek stał opuszczony i popadał w ruinę.

           Pod koniec XIX wieku do Lublina przybyli mariawici. Siostry mariawitki prowadziły działalność społeczną wśród najuboższych mieszkańców miasta, opiekując się sierotami i tzw. kobietami upadłymi. Do czasu wzniesienia kościoła w 1906 około 400 członków tego wyznania spotykało się w prywatnych domach. Parafia rozwijała się za zgodą Rosji do 1916, kiedy to władzę na Lubelszczyźnie przejęły władze austriackie. Wówczas zakazano mariawitom dalszej działalności, zamykając kościoły, szkoły i ochronki przez nich prowadzone. Taki niekorzystny stan utrzymywał się do końca II wojny światowej. Liczba wiernych zwiększyła się w latach 70., kiedy na Czechowie rozpoczęto budowę nowych osiedli, niedługo potem jednak w kościele wybuchł pożar trawiąc wyposażenie oraz większość dokumentów parafialnych. Po wzniesieniu w pobliżu rzymskokatolickiego kościoła Dobrego Pasterza mariawicka budowla straciła na znaczeniu i podupadła.

           Wybudowana na Czechowie świątynia jest prostym, jednonawowym budynkiem z czerwonej cegły, z charakterystycznym pseudobarokowym szczytem. W dwukondygnacyjnej fasadzie umieszczono duży prostokątny otwór wejściowy oraz dwa smukłe okna zakończone łukiem ostrym powyżej wejścia. Ponad nimi znajduje się kamienne tondo z przedstawieniem monstrancji z hostią. W szczycie widoczna jest półkoliście zakończona wnęka z figurą Matki Bożej. Poziomą artykulację stanowią cementowe gzymsy, pionową zaś – dwie ceglane lizeny biegnące na całej wysokości fasady. Całość wieńczy krzyż. Kościół kryty jest dwuspadowym blaszanym dachem z wieżyczką i sygnaturką.

           Świątynia posiada dwie kondygnacje sklepione kolebkowo, z wyższą przeznaczoną na cele sakralne. Wewnątrz, na miejscu spalonego wcześniej, znajduje się ołtarz główny z mensą wspartą na dwudziestu tralkach i białym cyborium ze złoceniami. Po jego prawej stronie widnieje obraz patronki mariawitów, Matki Bożej Nieustającej Pomocy, po lewej zaś – portret założycielki zgromadzenia Marii Franciszki Kozłowskiej. Do wyposażenia należy także złocona ambona oraz przedwojenne ławki.

            Dolna kondygnacja od początku przeznaczona była na potrzeby działalności społecznej sióstr mariawitek: prowadzono tam szkołę powszechną, kursy dla analfabetów, szwalnię dla ubogich dziewcząt i ochronkę dla dzieci. Obecnie są tam salki katechetyczne i mieszkanie proboszcza.

           Kościół malowniczo położony na szczycie niewielkiego wzniesienia stanowi enklawę ciszy i spokoju pośród ruchliwej trasy komunikacyjnej i wielkich blokowisk.

Bibliografia:

Wyszkowska H., Kościoły różnych wyznań w Lublinie (cz. 3), „Zoom. Lubelski Informator Kulturalny” Lublin 2009, nr 4

Grafika losowa